Mumiyo

Mumiyo (Arab., lot. mumia), mumi- yoyi asl, tog’balzami, brag-shun, barg- shun, chaotun — fiziologik funktsiyalar- ni kuchaytiradigan murakkab biologic tabiiy mahsulot, kryalarning yoriklari- dan sizib chikadigan smolasimon modda. Umuman mni biologik, geologik va bio- mineralogik o’zgarishlar mahsuloti dey- ish mumkin. Tabobatda qadimdan ishlatib ke- lingan. Abu Bakr-ar Roziy bosh og’rig’i, bosh aylanishi, yuz nervi falaji, tutka- noq, yurakqon tomir sistemasi, na-fas yo’llari va b. a’zolar kasalliklarida M. ishlatgan. Abu Ali ibn Sino o’zining “Tib qonunlari”da M.ni me’dani mustahkamlaydigan, nafas olishni en- gillashtiradigan, binobarin eng tako- millashgan universal dori deb tavsif- lagan. M.ning kelib chiqishi haqida juda ko’p fikrlar mavjud. M. xamirday muloyim, ta’mi achchiq, suvda eriydi. Tarkibida turli orga- nik moddalar va mikroelementlar bor. O’rta Osiyo hududida M.ning manbala- ri kup. Tilla rang (kizil), kumush rang (oqish), mis rang (kukish) va temir rang (qoramtir-qo’ng’ir) M. buladi. Temir rang M. ko’proqtarqalgan. Asosan, tib- biyotda qo’llanadi. M. yiringlatuvchi mikroblarni o’ldiradi, jarohat, yara va singan suyaklarni tez tuzatadi. Lat egan, singan suyaklarni davolashda M.dan foy- dalanish sir-asrorlarini O’zbekistonda prof. O. Sh. Shokirov ilmiy jihatdan asoslab berdi. M.ni membrana orqali tozalash, pur- kash usulida quritish va kukunga aylan- tirish, tabletkasini qobiqlash texnolo- giyasi, tarkibidagi mikroele-mentlar, aminokislotalar, yog’kislotalarining sifat va mikdor analizi, standartlash usullari Toshkent farmasevtika in-tida ishlab chiqildi (S. N. Aminov, V. E. Kim, L. M. Solieva). Hoz. M. O’zkimyofarm OAJ da tabletka holida (M. Usubboev) ishlab chiqariladi. M.dan o’z bilgicha foydalanish yara- maydi, uni faqat vrach tavsiya etgan hollardagina qullash mumkin. Ad.: Shakirov A. Sh., Mumiyo asil v kompleksnom lechenii Perelomov kostey, T., 1976; burdi kin B., Mumiyo. Sankt- Peterburg, 2001.