GIPERFUNKTSIYA

GIPERFUNKTSIYA (giper… va funktsiya) — organizm sistemalari yoki biror a’zo, to’qima faoliyatining kuchayishi. Giperfunktsiya fiziologik ta’sirlovchining ta’siriga javob reaktsiyasi, masalan, sportchilarda yurak muskullari qisqarishlari kuchining ortishi yoki patologik biror kasallik … Read More

GIPERTONIYA

GIPERTONIYA (giper… va Yunoncha Tonos — taranglik) — a’zo va to’qimalar tonusi (tarangligi)ning ortishi. Mayda arteriyalar tonusining ortishi natijasida qon bosimining ko’tarilishi Gipertoniya deb ataladi. Gipertoniya kasalligi, nefrit va boshqalarning … Read More

GIPEROSMIYA

GIPEROSMIYA (giper… va Yunoncha Osme — hid, hid sezish) — hidga o’ta sezgirlik holati. Ko’proq homiladorlikda kuzatiladi; biror kasallik belgisi bo’lishi ham mumkin. Giperosmiyaga burun bo’shlig’i shilliq pardasidagi har xil … Read More

GIPERKAPNIYA

GIPERKAPNIYA (giper… va Yunoncha Kapnos — tutun) — arterial qonda (organizmda ham) karbonat angidrid (so,) parsial bosimining (miqdorini ham) normadan ko’payib ketishi. SO2 ortiqcha bo’lgan havodan nafas olinganda, miyadagi nafas … Read More

GIPERION

GIPERION (yunon mifologiyasidagi Pahlavon Giperion nomidan) — Saturnning yettinchi (VII) tabiiy yo’ldoshi. Amerika astronomi F. Bond 1848 yilda kashf etgan. Diametri 350 kilometr; oddiy ko’zga ko’rinmaydi (uni faqat kuchli teleskoplar … Read More

GIPERBOLIK TSILINDR

GIPERBOLIK TSILINDR — yo’naltiruvchi chizig’i giperbola bo’lgan tsilindrik sirt. Giperbolik tsilindr — 2-tartibli sirt bo’lib, butun to’g’ri chiziqdan (z o’qdan) iborat simmetriya markazlariga ega.

GIPERBARIK OKSIGENATSIYA

GIPERBARIK OKSIGENATSIYA (giper…, Yunoncha baros — og’irlik, bosim va lotincha oxygenium — kislorod) — bosim yuqori bo’lgan sharoitda organizmni kislorodga to’yintirish. Umumiy va mahalliy kislorod yetishmasligi bilan bog’liq turli kasalliklarni … Read More

GIPATIYA

GIPATIYA (Hypatia), Aleksandriyalik Ipatiya (370-415) — birinchi ayol olima matematik, astronom, faylasuf- neoplatonik. Aleksandriyalik matematik Teonning qizi. Afinada o’qib bitirgandan so’ng, Aleksandriya muzeyida astronomiya, matematika va falsafadan dars bergan. Platon, … Read More