Milliylik-millat ko'zgusi
Siz, albatta: “Qilichni eritib quyamiz omoch” yoki “Avgiy otxonalarini tozalaymiz” degan iboralarni eshitgansiz. Ammo siz bu — allegoriya (majoz) ekanligi xususida o’ylab ham o’tirmagansiz. Timsolli, metaforali shaklda ular urushni tugatish … Read More
Siz, albatta, I. A. Krilovning “Bo’ri itxonada” masalini o’qigansiz. Unda bo’ri qo’yni o’g’irlashga ahd bog’lagani haqida hikoya qilinadi. Ammo odatda adib, bo’ri va bo’ribosar timsollarida go’yo Napoleon va Kutuzov munosabatlarini … Read More
Asar muallifi o’z o’quvchilari bilan olib boradigan o’ziga xos o’yin reminissentsiya deb ataladi. Ko’pincha qandaydir kitobni o’qiyotganingizda o’qigan narsangiz xuddi muzeyda ko’p marta tomosha qilingan mashhur kartinaning chop etilgan nusxasi … Read More
Siz, ehtimol, kattalar sizga: “Sen, qabul qilinmagan so’zlarni ishlatayapsan”, deydigan vaziyatga ko’p duch kelgansiz. Nima degani bu? Rus tilida aksariyat hollarda og’zaki nutqda qo’llanadigan va bayonga qo’pol ottenka beradigan bir … Read More
Odamzotning tashqi dunyo bilan tanishuvi uni qurshab turgan narsalarni bilishdan boshlanadi. Biroq adabiy asarlarda, masalan, tarixiy romanlarda yoki esdaliklarda, ko’pincha o’tmishdan bizga qadar kelgan so’zlarni uchratamiz. Ba’zida biz ularning ma’nosini … Read More
Oltin O’rda davlati Rus knyazliklari bilan Turkiston zamini o’rtasidagi bamisoli ko’prik hisoblangan. Turkiy dunyosining tarkibiy qismi hisoblangan bu ulkan yerlar Rossiya tomonidan bosib olingandan keyingi uni hozirgi O’zbekistonga bostirib kirish … Read More
Tildagi har bir so’z boshqasi bilan o’zaro aloqador, ular o’zaro muayyan munosabatlarda bo’ladi. Mana, masalan, L. N. Tolstoyning mulohazalariga quloq tutaylik-chi: “inson o’zgaradi, va unda barcha imkoniyatlar bor: tentak edi, … Read More
Har bir tilda bir xil jaranglaydigan va yoziladigan, lekin har xil ma’nolarga ega bo’lgan so’zlar mavjud. Bunday so’zlar omonimlar deb ataladi (yunonchadan homonymia — bir nomlik). Keling, o’ylashib ko’raylik-chi, ular … Read More
Siz ularni nutqingizda ko’p ishlatgansiz. Ma’nosiga ko’ra yaqin, yozilishi va talaffuz etilishiga ko’ra har xil so’zlar sinonimlar deb ataladi. Ularning atalashi yunoncha synonimus — shu nomdagi — so’zidan kelib chiqqan. … Read More
Har bir tilda yangi so’zlar paydo bo’ladi, biroq bu jarayon cheksizlik qadar davom eta olmaydi. Agar so’zlar rosa ko’payib ketgudek bo’lsa, unda odamlar kalimalarning barchasini shunchaki eslab ham qololmaydilar. Shuning … Read More
