Category: A harfi

ASL METALLAR PROBASI (lotincha probo — sinab ko’rish, baholash) — ishlanadigan va tanga zarb qilinadigan qotishma tarkibidagi sof oltin, kumush, platina va boshqa qimmatbaho metallar miqdorini ifodalaydigan mezon. Ko’pchilik mamlakatlarda … Read More

ASL METALLAR — oltin, kumush, platina va platina guruhidagi metallar (ruteniy, radiy, palladiy, osmiy, iridiy). Kimyoviy jihatdan turg’un, qiyin eruvchan (oltin, kumushdan tashqari), zanglamaydi, ulardan yasalgan buyumlar ko’rkamligi bilan ajralib … Read More

ASL MANBA — biror asar yoki matnning sharhlanmagan, boshqa tilga tarjima, tahrir qilinmagan (muallif tuzatishlari va tahriri bundan mustasno) asl nusxasi. Ular fanda eng ishonchli hujjat hisoblanadi; masalan, Navoiy, Bobur … Read More

ASKOCHENSKIY ALEKSANDR NIKOLAYEVICH (1898.5.9, Rossiyaning hozirgi Voronej viloyati Verxniy Lomovsk qishlog’i — 1973.5.3, Moskva) — muhandisirrigator, O’zbekiston Fanlar Akademiyasi akademigi (1943), professor (1939), Leningrad temir yo’l injenerlari institutini tugatgan (1925). … Read More

ASKOXITOZLAR — o’simliklarda Ascochyta turkumiga mansub parazit zamburug’lar qo’zg’atadigan kasalliklar. Askoxitozlar o’simlik barglarida turli rangda katta-kichik dog’lar, poyasida yaralar paydo qiladi, o’simlik urug’i va mevasini zararlaydi, kasallangan barglar qurib to’kiladi, … Read More

ASKORBIN KISLOTA, vitamin S — kristall modda; skorbutga qarshi vitamin. Hayvonlarning buyrak usti bezlari, gipofizi va jigarida, igna bargli daraxtlar yaproklarida, ayniqsa ho’l meva va sabzavotlarda ko’p. Bu vitamin issiqqa … Read More

ASKOMISETSIMONLAR, xaltachali zamburug’lar (Ascomycetes) — maxsus xaltachalarda rivojlanib etiladigan sporalar orqali ko’payuvchi zamburug’lar sinfi. 42000 dan ortiq turi bor. Ba’zi turlari jinssiz yo’l bilan turli konidial sporalar hosil qiladi. Zamburug’ … Read More

ASKOLD VA DIR — Kiyev knyazlari (9 – asr 2 – yarmi). Yilnomalarga ko’ra Ryurik boyarlari bo’lganlar. Askold va dir nomlari 10-asrda yashagan Arab tarixchisi Mas’ud asarlarida, shuningdek so’nggi davrlardagi … Read More

ASKLEPIY (Yunoncha Asklepios) — yunon afsonasida tabobat xudosi, Apollon o’g’li. Asklepiy qadimdan tabiblar va doridarmon tayyorlovchilarning homiysi hisoblangan. Asklepiy ibodatxonalari shifoxona sifatida dong taratgan. Asklepiyga e’tiqod miloddan avvalgi 5 – … Read More

ASKIYA (Arab, zakiy — o’tkir zehnli, hozirjavob) — o’zbek xalq og’zaki ijodi turi; folklor janri; ikki va undan ziyod kishi yoki guruhning xalq yig’inlari (sayil, to’y, bayram) da ma’lum mavzu … Read More