Category: D harfi

DONIYOR QO’G’IRCHOQBOZ (asli Shahsuvorov Doniyor, 1876-1962, Buxoro) — xalq qo’g’irchoq teatri ustasi. Tomoshani o’zbek va tojik tillarida ko’rsatgan. Bobosi Abdulla, otasi Shahsuvor san’atkor bo’lganlar. Doniyor qo’g’irchoqboz surnay chalishni otasidan va … Read More

DENATURATSIYA (de… va lotincha nature — tabiiy xususiyatlar) — turli xil fizik va kimyoviy omillar ta’sirida oqsillar, nuklein kislotalar va boshqa biopolimerlar molekulalarining o’ziga xos tabiiy (nativ) xususiyatlari yo’qolishi. Odatda, … Read More

DENATURATLANGAN SPIRT – zaharli va qulansa moddalar (piridin va boshqalar) aralashtirilgan etil spirti. Denaturatlangan spirtni boshqa eritmalardan farklash uchun unga rang beriladi. Denaturatlangan spirt lok, buyoklarni erituvchi sifatida va boshqa … Read More

DEMUSKIY DANIIL PORFIREVICH (1893-1954.7.5, Kiyev) — kinooperator. O’zbekistonda (1944) va Ukrainada (1954) xizmat ko’rsatgan san’at arbobi. “Ikki kun”, “Arsenal”, “Yer” kabi filmlari bilan shuhrat qozongan. Urush yillari Toshkent kinostudiyasida ishlab … Read More

DEMULTIPLIKATOR (de… va lotincha multiplicator — ko’paytiruvchi, kattalashtiruvchi) — avtomobilning tortish kuchini oshirishga imkon beruvchi mexanizm. Demultiplikator yuk avtomobillarida uzatmalar qutisi ikkilamchi valining aylanish tezligini kamaytirish, engil avtomobillarda esa uni … Read More

DEMPFER (nemischa Dampfer — so’ndirgich) — 1) mashina va asboblarning ishlashi vaqtida sodir bo’ladigan mexanik tebranishlarni yo’qotadigan, elektr mashina va elektr o’lchash asboblaridagi tebranishlarni so’ndiradigan qurilma. Avtomat rostlagich va o’lchash … Read More

DEMPING (inglizcha dumping — tashlash, tashlama) — tovarlarni tashqi va ichki bozorda sun’iy arzonlashtirilgan, o’rtacha chakana narxlardan, ba’zan tannarxdan past narxlarda sotish; tashqi bozorni egallash uchun raqobat kurashi vositalaridan biri. … Read More

DEMOSFEN (Demosthenes) (miloddan avvalgi 384-322) — yunon notig’i, siyosiy arbobi. Afinadagi demokratik kayfiyatdagi guruhning yo’lboshchisi. Notiqlik san’atidan dars bergan, sud mahkamalarida, yig’ilishlarda nutq so’zlagan (61 nutqi, 56 ma’ruzasi saqlanib qolgan). … Read More

DEMOS (Yunoncha demos — xalq) — Yunonistonda fuqarolik ququklariga ega bo’lgan erkin aholi. Miloddan avvalgi 5-4-asrlardan boshlab Demos aholi (asosan, shaharda yashovchilar) ning kambag’al qatlamlari nomi.

DEMONOPOLIZATSIYA, monopoliyadan chiqarish (de… va Yunoncha mono — tanho va lotincha poleo — sotaman) — iqtisodiyotdagi monopoliyaaan erkin, teng huquqli raqobatga asoslangan sohibkorlik faoliyatiga qaytish (qayta o’tish). Demonopolizatsiya sog’lom iqtisodiy … Read More