Category: D harfi

DIOPTRIKA (Yunoncha dioptrika, dia — orqali va opteuo — ko’raman) — geometrik optikstit sindiruvchi sirtlar va ulardan iborat sistemalardan o’tayotgan yorug’likning sinishini o’rganish bilan shug’ullanadigan sohasi. Dioptrika atamasi ko’pincha ko’zga … Read More

DIOPTAZ (Yunoncha dioptas — orasidan ko’rmoq), mis zumradi, axirit, Ashirit — mineral, misning suvli silikati. Kimyoviy formulasi Cu6(Si6O|8). 6N2O. Birinchi bo’lib buxorolik savdogar Muhammad Ashir 1785 yilda Markaziy Qozog’istondagi Oltintepa … Read More

DIOPSID (Di… va Yunoncha opsis — ko’rinish) — jins hosil qiluvchi mineral. Monoklin piroksenlar guruhining silikata. Monoklin singoniyali. Kimyoviy formulasi CaMg[Si2O6]. Och yashil, kulrang, shishadek yaltiroq. Qattiqligi 5,5—6,0. Zichligi 3,3—3,4 … Read More

DIONISIY — miloddan avvalgi 1-asrning 2-yarmida yashagan galikarnaslik yunon tarixchisi va notig’i. Miloddan avvalgi 30-yildan Rimda yashagan va grek tilida asarlar yozgan. “Rim qadimiyotlari” asari [Rim tarixining afsonaviy davridan miloddan … Read More

DIOKSANLAR — oddiy tsiklik efirlar. Molekulyar modda 88,10, rangsiz yonuvchan suyuqlik. Suv, spirt va efirga yaxshi aralashadi. Suv bilan azeotrop aralashma hosil qiladi. Kuchsiz oksidlovchilar, suyultirilgan kislota va ishqorlar, ammiak … Read More

DIOKLETIAN (Diocletianus) (243— 313/316) — qadimgi Rim imperatori (284— 305). Imperiyadagi ahvolni yaxshilashga olib kelgan bir qancha islohotlarni o’tkazgan (o’ziga uchta taxtdosh tayinlagan, imperiyani 4 ta qismga, bu qismlarni esa … Read More

DIODOT (Diodotos) (? — miloddan avvalgi 230) — Yunon-Baqtriya podsholigi asoschisi. Miloddan avvalgi 3-asr o’rtalarigacha Antiox II ning Baqtriyadagi noibi bo’lgan. Salavkiylarning O’rta Osiyodagi noibi. Miloddan avvalgi 250 yilda Baqtriyani … Read More

DIODOR SISILIYALIK (miloddan avvalgi taxminan 90-21) — yunon tarixchisi. “Tarix kutubxonasi” asari (40 kitob; 1-5 va 11-20 kitoblargina saqlanib qolgan, qolganlari — parchalar holda) muallifi. Diodorning bu asarida qadimgi Sharq, … Read More

DIOD (du… va (elektr)od) — ikki elektrodli elektron lampa. Bir tomonlama o’tkazuvchanlik xususiyatiga ega. Vakuum va yarimo’tkazgich Diodlar bo’ladi. Vakuum Diod anod va katoddan iborat. Tok berilib, katod qizdirilsa, elektronlar … Read More

DIOGEN SINOPLIK (Diogenes Sinopeus) (miloddan avvalgi taxminan 404-323, Korinf) — yunon faylasufi. Kiniklar maktabining yirik vakili. Antisfen shogirdi. Tsivilizasiyani, xususan davlatni inkor etgan, jamiyatni, insoniyatni ibtidoiy holatiga qaytishga da’vat qilgan. … Read More