Category: P harfi

Pergament (miloddan avvalgi 2-asrda xat yozish uchun xizmat qiladigan material pergament tayyorlana boshlangan Pergam shahri nomidan) — 1) maxsus ishlov berilgan mol va cho’chqa terisi; doira, do’mbira, baraban va ba’zi … Read More

Peptidazalar, dipeptidazalar, polipeptidazalar — Peptidlar yoki peptonlarni aminokislotalargacha parchalovchi fermentlar. Hayvon va o’simlik to’qimalari hamda mikroorganizmlarda ko’p bo’ladi. Proteinazalar bilan birga oqsil almashinishi jarayonida qatnashib, oqsil molekulalarini asta-sekin erkin aminokislotalarga … Read More

Perga — asalari yig’ib, kataklarga joylagan va asal bilan aralashgan o’simlik changi; asalarilar ozig’i. Pergadan, asosan, bahorda, asalarilar oilasi ko’payadigan davrda foydalaniladi.

Penya (lotincha roepa — jazolash) — majburiyatlarning o’z vaqtida bajarmaganlik uchun to’lanadigan pul jarimasi. Kechiktirib yuborilgan majburiyat summasidan foizlarda belgilanadi va kechikkan muddatning har bir kuni uchun undiriladi.

Pentagramma (Yunoncha penta — besh va …gramma) — xar bir tomonga bir xil teng yonli uchburchaklar yasalgan muntazam beshburchak. Bu uchburchaklarning yon tomonlari qavariq bo’lmagan muntazam o’nburchak hosil qiladi. Muntazam … Read More

Penzias (Penzias) Arno Allan (1933.26.6, Myunxen) — amerikalik radiofizik va astrofizik. Kolumbiya universitetini tugatgan (1958). 1961 yildan “Bell telefon laboratoris” firmasida ishlab, 1964 yilda R. Vilson bilan hamkorlikda reliktiv nurlanishni … Read More

Peloponnes Ittifoqi – Peloponnesdagi yunon polislarini (Argos va Axayyaning ayrim polislaridan tashqari) Sparta gegemonligi ostida birlashtirgan ittifoq (miloddan avvalgi 6-asrning 2-yarmi —4-asr o’rtasi). 5-asrda Delos Ittifoqi bilan urush qilgan. Sparta … Read More

Pelitlar (Yunoncha pelos — gil), gilli jinslar — chaqiq tog’ jinslari; yarmidan ko’prog’i 0,01—0,005 mm o’lchamdagi zarralardan tarkib topgan. Pelitlarga, asosan, argillitlar, gillar va boshqalar mansub.

Pedi (bapedi, sev, suto) — JARdagi, shuningdek, qo’shni Zimbabve va Botsvanada yashovchi bantu guruhiga kiruvchi xalq. 2,85 million kishi (1987), shu jumladan, JARda 2,76 million kishiga yaqin. Sepedi tilida so’zlashadi. … Read More

Pegas (lotincha Pegasus) — osmon sferasining shimoliy yarim sharidagi yulduz turkumi. Eng yorug’ yulduzlari 2,4; 2,4; 2,5; 2,8; 3,0 vizual yulduz kattaligida. Kaltakesak, Oqqush, Delfin, kichik ot, Dale, Xut, Andromeda … Read More