Category: T harfiga oid geografiyaga oid ensiklopedik atamalar

Tonnel, tunnel (inglizcha) – transport vositalari, kishilar o`tishi, suv oqishi uchun mo`ljallangan gorizontal yoki qiya yer osti inshooti, boshliq. Nimaga xizmat qilishiga qarab transport tonnellari, ya’ni temir yo`l, avtoyo`l, metropoliten, … Read More

Tovoqsoy – yer yuzidagi hamma tomondan balandliklar bilan o`ralgan yoki daryo oqib o`tsa, u keladigan va chiqib ketadigan joyda tashqari bilan yo`lak (vodiy, dara) orqali tutashgan botiq joy. Shakli va … Read More

Tog`-vodiy shamoli – tog`li o`lkalarda tunda tog` yonbag`ri va vodiy bo`ylab pastga tomon, kunduzi esa vodiy va yonbag`ir bo`ylab yuqori tomon esuvchi shamol. Tog`-vodiy shamoli havoning tog`lar bilan atrofdagi tekisliklarda, … Read More

Tog` jinslari – yer po`stini tashkil qilgan tabiiy mineral birikmalar. Tog` jinslari bir mineraldan (Masalan, marmar kaltsitdan tarkib topgan) yoki bir necha mineraldan (Masalan, granit dala shpati, kvars va slyudadan … Read More

Tipologik landshaft komplekslari – tipologik xususiyatlarga qarab ajratiladigan tabiiy geografik komplekslar. Tipologik landshaft komplekslarini ajratish va klassifikatsiya qilishda hududlarning tabiatiga ko`ra bir butunligi (yaxlitligi) emas, balki turli yerdagi landshaftlarning o`zaro … Read More

Texnika ekinlari – sanoatning turli tarmoqlari uchun xomashyo beradigan qishloq xo`jaligi o`simliklari. Qanday mahsulot olinishiga qarab bir necha guruhga bo`linadi: kraxmalli ekinlar (kartoshka, batat – shirin kartoshka va b.), qandli … Read More

Tetis (yunonlarning dengiz ma`budasi nomidan) mezozoy-kaynozoy boshlarida O`rta dengiz geosinklinal mintaqasida mavjud bo`lgan qadimgi dengiz havzalari sistemasi. “Tetis” atamasi XIX asrning axirlarida E.Zyuss tomonidan taklif qilingan. Ilgari Tetis egallagan hududlar … Read More

Terrasa, ko`hna qayir – reylef shakli; daryo vodiysi, tog`, tepalik yonbag`irlaridagi gorizontal yoki bir oz qiya maydon. Daryo terrasalari – daryo o`zanining qadimgi qoldiqlari; yirik daryolarda terrasaning eni 10 km … Read More

Taqir– cho`l va chala cho`l o`lkalarda pastlik joylarni egallagan ancha keng, deyarli tep-tekis maydon. Yer yuzasi, asosan, gil jinslardan tarkib topgan. Yog`ingarchilik vaqtida ko`pincha suv to`planib, sayoz ko`llarga aylanadi. Kun … Read More

Tashqi kuchlar, ekzogen jarayonlar (yunoncha ekso – tashqi, genos – paydo bo`lish) – Yer yuzasi yoki yer po`stining yuqori qatlamlarida quyosh energiyasi, og`irlik kuchi (surilish, ko`chkilar) va organizmlar faoliyati ta’sirida … Read More