Category: X harfi

Xotira va qadrlash maydoni — Toshkent shahridagi me’moriy majmua; 1999 yil O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Islom Karimov tashabbusi va rahbarligida barpo etilgan. Mustaqillik maydonilaya shimoldagi xiyobonda, mangu alanga yodgorligi atrofida joylashgan … Read More

Xronograf (xron… va …graf) — qisqa vaqt oraliqlarini o’lchash va biron bir voqeaning sodir bo’lish vaqtini aniq qayd qilish uchun mo’ljallangan asbob. Qayd qilish aniqligi 0,001 s. Qayd qilish usuliga … Read More

Xrizoberill (Yunoncha chrysos — oltin va berill) — murakkab oksidlarning kichik sinfga mansub mineral. Kimyoviy tarkibi A12[Ve04]. Romb singoniyada kristallanadi. Donador agregatlar hosil qiladi. Yashil, sarg’ish, sariq, jigarrang, qizil, ba’zan … Read More

Xrizantema (Chrysanthenum) murakkabguldoshlar oilasiga mansub, bir va ko’p yillik o’t o’simliklar turkumi; manzarali ekin. Vatani—Yevropa. 200 ga yaqin turi Hindiston va Afrikada tarqalgan. Hind Xrizantemasi (C.indicum) G’arbiy Yevropa, Yaponiya, AQSh, … Read More

Xrapovikli mexanizm, xrapovik — mashinalar (velosiped, stanoklar, chig’irlar va boshqalar)da ilgarilama-aylanma harakatni bir yo’nalishdagi uzuq aylanma harakatga o’zgartirish uchun mo’ljallangan tishli mexanizm. Vazifasi mashinalardagi ish organining teskari tomonga aylanib ketishiga … Read More

Xofstedter (Hofstadter) Robert (1915.5.2, NyuYork — 1990) — Amerikalik fizik. Prinston universitetini tugatgan (1938). Prinston universitetida (1946 yildan), Stanford universitetida (1950 yildan, 1954 yildan prof.) ishlagan. Gammakvantlar, neytronlar va rentgen … Read More

Xurrit tili — Armaniston tog’ligi Janubida, shim. Suriya va Mesopotamiyada, kichik Osiyoning Janubiy Sharqiy qismida va Ugarit shahrida tarqalgan o’lik til. Xurrit tilining genetik aloqalariga doir yagona fikr mavjud emas. … Read More

Xromosomalar (xromo… va Yunoncha soma — tana) — hujayrasidagi genlarni o’zida saqlovchi, hujayra va yaxlit organizm uchun xos xususiyatlarni belgilovchi organoidlar. O’z-o’zidan ko’payish xususiyatiga ega. Organizmlar Xromosomalari tuzilishi va funktsiyasiga … Read More

Xrom (Yunoncha chroma — rang, bo’yoq, birikmalari yorqin rangli bo’lgani uchun, lotincha Chromium), Cr — Mendeleyev davriy sistemasining VI guruhiga mansub kimyoviy element. Tartib raqami 24, atom molekulasi 51,996. Xromning … Read More

Xotira qurilmasi – elektron hisoblash mashinasi (EHM), raqamli hisoblash mashinasi (RHM) va kompyuterlarning axborotlarni qayd qilish, saqlash va operator izlaganda “qaytarib berish” uchun mo’ljallangan qismi. Asosan integral mikrosxemalardan iborat. Xotira … Read More