Category: X harfi

XO’JAYEV AZIMMUROD (1909 — Samarqand — 1968) — koshinkor, kulol. Hunarni usta G’ulomdan o’rgangan. Xo’jayev boshchilik kilgan ustaxona rejali ravishda qoplama sopol parchalarini tayyorlagan. Tillakori madrasaning burchak minorasiga sharafalar ishlagan; … Read More

XO’JAG’OR — so’nggi paleolit davriga oid manzilgoh. Qirg’izistonning O’sh viloyati qopqon qishlog’i yaqinida joylashgan. 1954-55 yillarda A. P. Okladnikov rahbarligida Tojikiston arxeologiya ekspedisiyasi o’rgangan. Xo’jag’orda yashagan odamlar chaqmoqtoshdan qurollar yasaganlar. … Read More

XO’JA (forscha — xo’jayin, sohib) — Islom mamlakatlarida turli davrlarda turlicha ma’noda ishlatilib kelingan faxriy unvon va murojaat shakli. Ijtimoiy tabaqa sifatida sayyidpardan keyingi o’rinda turgan. Xo’jalarning kelib chiqishi haqida … Read More

XYUE, Gue — Vetnamdagi shahar. Janubiy Xitoy dengizi sohili yaqinida. Binchitxen provintsiyasining ma’muriy markazi. Aholisi 260,5 ming kishi (1990-yillar boshlari). Transport yo’llarining yirik chorrahasi. Sholi oqlash, taxta tilish, to’qimachilik korxonalari … Read More

XRONO… (Yunoncha chronos — vaqt) — o’zlashma qo’shma so’zlarning birinchi qismi; o’zi qo’shilgan so’zning vaqtga aloqadorligini bildiradi (Masalan, xronologiya, xronometr).

XROMOFORLAR (xromo… va Yunoncha phoros — tashuvchi) — xromogenlar deb ataladigan organik birikmalarga ma’lum bir rang beradigan to’yinmagan atomlar guruhlari (masalan, —N=N—, SN=SN, N=0, >S=O). Xromogenlarni bo’yaladigan moddalar (masalan, tola) … Read More

XROMOSFERA [xromo… va (atmo)sfera] — Quyosh atmosferasi qatlamlaridan biri. Bevosita fotosfera ustida joylashgan. Quyosh to’liq tutilgan paytda oddiy ko’zga gardishning atrofini uragan pushti halqa tarzida ko’rinadi.

XROMO… (Yunoncha croma — rang, bo’yoq) — o’zlashma qo’shma so’zlarning birinchi qismi; o’zi qo’shilgan so’zning rangga yoki kimyoviy element xromt aloqadorligini bildiradi (masalan, xromoskop, xromoforlar).

XOCH, krest, salib — xristianlikning asosiy timsollaridan biri, pravoslavie va katolisizmu diniy siginish buyumi. Xochga sig’inish 4-asrda rasmiylashgan. Xristianlar rivoyati bo’yicha, Iso Xochga mixlab o’ldirilgan, shunga ko’ra, qatl quroli tasviri … Read More

XOTAMKORI, muqatta — qadama naqsh turi; turli shakldagi va hajmdagi yog’och bo’laklaridan tuzilgan naqsh bezak.