Category: Z harfi

ZARAFSHON (forscha, zar — oltin, afshon — sochuvchi) — Tojikiston va O’zbekistondagi daryo. Avesto yodgorliklarida “Daytiya” — “ezgu suv” deb yuritilgan; yunonlar hukmronligi davrida “Daytiya” so’zi yunonchaga aynan tarjima qilinib, … Read More

ZARAUTSOY RASMLARI – O’zbekiston hududidagi eng qadimgi qoyatosh rasmlari. Hisor tizmasining Janubiy g’arbida. Ko’hitang tog’ining Sharqiy yon bag’ridagi Zarautsoy darasidagi ungir va kamar toshlariga ishlangan ibtidoiy san’atnint nodir namunalari. Surxondaryo … Read More

ZARAR (HUQUQDA) — bir shaxsga ikkinchi bir shaxsning huquqbuzarligi tufayli yetkazilgan pul shaklidagi ziyon. Zarar deganda, birinchidan, kreditorning sarfxarajati, ikkinchidan, uning mol-mulkining yo’qolishi yoki unga shikast yetkazilishi va uchinchidan, qarzdor … Read More

ZARAR (IQTISODIYOTDA) — xo’jalik faoliyatidan ko’rilgan yo’qotishlar; pul shaklida ifoda etiladi. Korxona, xo’jalik, tadbirkor ishlab chiqarish xarajatlarining olingan daromaddan ortib ketishi natijasida yuz beradi. Zarar moddiy va pul resurslarining kamayishini … Read More

ZARANGDOSHLAR (Asegaseae) — ikki urug’pallalilar sinfiga munsub, barglari to’kiluvchi, doim yashil daraxt va butali o’simliklar oilasi. Ikki turkumni o’z ichiga oladi. Barglari qarama-qarshi joylashgan, panjasimon bo’lmali yoki patsimon murakkab. Gullari … Read More

ZARANG (Acer L.) — zarangdoshlar oilasining bir turkumi. Bargi qarama-qarshi joylashgan, tekis qirrali, patsimon murakkab; guli shingil, sarg’ish-ko’kimtir, aktinomorf. Mevasi quruq, qo’shqanotli, ikki urug’li, Yevropa, Osiyo, shimoliy Afrika, Shimol va … Read More

ZAR SUVI — kontsentrlangan nitrat kislota (HNO3) bilan xlorid kislota (NS1) aralashmasi, 1 hajm nitrat kislotaga 3 hajm xlorid kislota qo’shib tayyorlanadi. Kuchli oksidlovchi. Bu aralashma oltin va platinani hamda … Read More

ZAR — qadimgi uzunlik o’lchov birligi; gazning boshqacha nomi. O’zbekistonning ba’zi joylarida shunday deb atalgan.

ZAPROMETOV NIKOLAY GEORGIYEVICH (1893.25.12, Toshkent — 1983.1.4, Moskva) — entomolog, fitopatolog olim, O’zbekistonda xizmat ko’rsatgan fan va texnika arbobi (1950), qishloq xo’jalik fanlari doktori (1943), professor (1929). Petrograd universitetini tamomlagan … Read More

ZAPOROJE SECHI 16-18-asrlarda ukrain kazaklarining Dnepr ostonalari ortidagi tashkiloti. Asosiy istehkom — Sech nomidan olingan. 1654 yilgacha kazaklar “Respublikasi” bo’lib, uning yuqori organi Sech Radasi hisoblangan. Qo’shboshi ataman tomonidan boshqarilgan. … Read More