Kritik holat

Kritik holat — ikki fazali (bir komponentli yoki ko’p komponent- li) sistemaning muvozanat holati; bun- da mavjud fazalar fizik xossalari jihatidan bir xil bo’lib qoladi. Izo- trop fazalar (suyuqlik — suyuqlik, suyuqlik — bug’va gaz — gaz) muvozanat- da yoki kristall panjara bir xil faza- lar bo’lgandagiva K. h. vujudga kelishi mumkin. Sistemaning holat diagram- masida K. h.ga mos nuqta kritik nuqta deyiladi. Sistemaning shu nuqtadagi parametrlari. — kritik bosim rk, kri- tik temperatura tk, kritik hajm VK va b. uning kritik parametrlari deyiladi. Suyuqlik — bug sistemasining K. h.ida suyuqlik va bug’fazalarining solish- tirma. hajmlari bir xil bo’ladi, faza o’tish issikdigi nolga aylanadi, fazalar chegarasi yo’qolib ketadi, sirt tarangli- gi bo’lmaydi. Shuning uchun K. h.ni bir fazali sistemaning chekka holati deb qarash mumkin. Kritik holat. En – r dryus diagramma- si: KB dan o’ngdagi va yuqorisidagi soha va ka dan Chapdagi soha — mos holda moddaning gazeimon va suyuq holatlari; izotermalar V o’qqa parallel bo’lgan soha — suyuqlik va uning to’yingan bug’lari orasidagi muvozanat holatiga mos kela- Di. Bunday sistemaning suyuq va gaze- imon holatlarini ifodalovchi para- metrlari orasidagi bog’lanish Endryus diagrammasi orqali grafik tasvirla- nadi; har bir egri chiziq o’zgarmas t-ra (izoterma)da r ning Vra bog’liqligini ifodalaydigan grafik hisoblanadi. Rasmdan ko’rinib turibdiki, holati r^D^ parametrlar b-n belgilanuvchi si- stemalarning kritik nuqtasida faqat bitta, ya’ni suyuqlik — bug’muvozanati mavjud.T < tk da izoterma gorizontal siniq egri chiziqdan iborat. Gorizontal qism suyuq va bug’fazaning muvozanati- ga mos keladi. T-ra ko’tarilishi b-n go- rizontal qism kichraya boradi va kritik t-Rada izoterma sidirg’a egri chiziqqa aylanadi. Bu izotermada faqat bitta burilish nuqtasi bor va u kritik nuqta hisoblanadi. Kritik t-radan yuqorida suyuqlik va bug’har qanday bosimda ham muvozanatda bo’lmaydi.