Marhamat tumani
Marhamat tumani – Andijon viloyatidagi tuman, viloyatning Jan. qismida joylashgan. 1926 y. 29 sent.da tashkil etilgan. 1963 y.da M.t. yondosh tuman b-n birlashtirilib tuman marka- zi M.t.dagi rus – f skoe selo posyolka- { _— siga ko’chirilgan. 1965 y. 15 Fev.da tuman nomi o’zgartirilib tuman marka- zi hoz. Asaka shla kuchirilgan. 1970 y. 7 dekabrda M.t. nomi b-n qayta tashkil etilgan. M.t. shim.da viloyatning Asaka, Xo’jaobod, Buloqboshi tumanlari, Sharq va Jan .da Qirg’iziston Respublikasi O’sh viloyatining Aravon tumani, g’arbda Farg’ona viloyatining Quva tumani b-n chegaradosh. Mayd. 0,32 ming km2, aholisi 119,8 ming kishi (2000). M.t.da 1 shahar (Marhamat), 1 shaharcha (Polvontosh), 5 qishloq fuqarolari yig’ini (marhamat, Qorabag’ish, Shukurmergan, Qoraqo’rg’on, Ko’tarma) bor. Markazi — marhamat sh. Tabiati. Tumanning shim. va shim.- sharqi tekislik, qolgan qismi tog’eta- klari va yon bag’irlaridan iborat. Olay tizmasining etaklaridagi tog’lar, Ulug’tog’ (bal. 1500 m), Tu-yamo’yin adir- lari (bal. 920 m) birgalikda oyim— Marhamat—Xo’jaobod botig’ini tash- kil etadi. Iqlimi keskin Kontinen- tal. Iyulning o’rtacha t-rasi 26,1°, yanv. niki — 2,9°. Yiliga o’rtacha 218-320 mm yog’in tushadi. Vegetasiya davri 220 kun. Ko’proq Sharqiy shamollar esadi. Vaqtincha shamollar Jan.-g’arbdan esadi. Tuman hududidan Qoradaryoning quyi irmoqlari: Shahrixonsoy, Jan. Farg’ona va Karkidon kanallari oqib o’tadi. Tu- man erlari Jan. Farg’ona kanali va ara- vonsoydan sug’oriladi. Tuproqlari, aso- san, bo’z tuproq, adirlar etaklari o’tloqi bo’z, o’tloqi, botqoq-o’tloqi tuproq. Yov- voyi o’simliklardan shuvoq, sho’ra va boshoqlilar, efemer va efemeroidlar, soy bo’ylarida va er osti suvlari yuzaroq joylarda tol, terak, turli xil butalar usadi. Yovvoyi hayvonlardan tulki, bo’ri, chiyabo’ri, kuyon yashaydi. Aholisi, asosan, o’zbeklar. Shuning- dek, tojik, qirg’iz, rus, tatar, koreys, uyg’ur, qozoq, ukrain va b. ham yashaydi. 1 km2 ga o’rtacha 374 kishi to’g’ri keladi (2000). Shahar aholisi 17,8 ming kishi, qishloq aholisi 102 ming kishi (2000). Xo’jaligi. M.t.da ip yigiruv va to’quv f-kasi, elektrotexnika, non, meva va sab- zavotlarni qayta ishlash va vino quyish z-dlari, “Uzrospodshipnik” qo’shma kor- xonasi, “O’kchi” paxta tozalash z-Di hamda qurilish, transport va aloqa, savdo va maishiy xizmat ko’rsatish korxonalari bor. Shuningdek, xususiy tadbirkor- lik ham rivojlangan. Tumanda 250 dan ortiq kichik korxona, dehqon va fermer xo’jaliklari faoliyat ko’rsatadi. Q.x.da qariyb 7250 ga erga paxta, ming ga dan ziyodroq erga bug’doy, 1,2 ming ga erga sabzavot, 1205 ga erga em-xashak ekinlari ekiladi, shuningdek, bog’va tok- zorlar bor; kartoshka va b. mahsulotlar ham etishtiriladi (1999). Tumanda 6 shirkat xo’jaligi, q.x. AK- tsiyadorlik jamiyati, shirkatlar uyush- masi bor. Tuman shaxsiy va shirkat xo’jaliklarida 29 mingga yaqin kramol,46,2 ming qo’y, 61 mingga yaqin parranda, 500 dan ziyod ot boqiladi. M.t.dagi meliorasiya va suv xo’jaligi, agrobiznes kollejlari, kasb-hunar li – tseyi, kasb-xunar maktablarida 2800 dan ziyod o’quvchi o’qiydi. 40 dan ortiq umumiy ta’lim MAK- tabida qariyb 28 ming o’quvchi ta’lim oladi. 2 musiqa maktabi mavjud. 6 mada- niyat uyi, 35 kutubxona (374 ming kitob), “Parvona” xalq, teatri, tsirkdorbozlik guruxi, muzey aholiga xizmat ko’rsatadi. 770 o’rinli 26 davolash maskani va kasal- xonalar bo’lib, ularda 270 ga yaqin vrach ishlaydi. “Oq oltin” tuman gaz. 1933 y. 1 okt.dan chiqadi (adadi 2500).