Glutamin kislota, glyutamin

Glutamin kislota, glyutamin (a-aminoglutar ) kislota, COOH-CH2- CH2-CH(NH)2-COOH — kristallar. Mol.m. 147,13, suyukdanish t-rasi 202°. Suvda yaxshi eriydi. Oqsil va qator muhim quyi molekulyar birikmalar (mas, glutation) tarkibiga kiradi. Tabiiy shakli — D. (+) izomer g.k. jonivorlar uchun almashtiriladigan aminokislota hisoblanadi. Kazein, jelatina, kleyko- vina tarki-bida ko’p miqdorda bo’ladi. Qon plazmasi o’zining u-monoamidi — glutamin b-n birga barcha erkin aminokislotalarning 1/3 qismini tashkil qiladi. r.K.+NH3+AT<t>£± glutamin+ADF+N3RO4 anorganik reak- tsiyasi liazalar guruhiga mansub gluta- minsintetaza fermenti (q. Fermentlar) yordamida amalga oshadi, bunda jonivor- lar va o’simliklar to’qimalarida ortiqcha ammiakning bog’lanishi sodir bo’ladi. Shu tariqa glutamin ammiakni deoksi- kasiya joyiga (aksari hollarda buyrak va jigarda) yo’naltiradi, u aminoguruhlar uchun zaxira bo’lib ham xizmat qiladi va oqsillar tarkibiga kiradi. Moddalar almashinuvida ayniqsa glutamin — g.k. sistemasi muxim rol o’ynaydi. G.k. mod- dalar almashinuvining boshqa muhim jarayonlari qayta aminlanishida (aspar- gin kislota b-n birga asosiy ishtirok- chilardan biridir) ham qatnashadi. Deza- minlanishda a-ketoglutar kislota hosil qiladi, u esa o’z navbatida trikarbon kislotalar tsikliga, dekarboksillashda muhim neytrop agent —a-aminomoy kis- lota hosil bo’lishiga olib keladi; ko’p sonli sintezlarda, shu jumladan gluta- tion, glyukoza, ornitin sintezida ish- tirok etadi. G.k.ning natriyli tuzidan oziq-ovqat sanoatida mahsulotlarning ta’mi va kiymatini oshirishda, tibbi- yotda tabletkalar, pastalar, shuningdek, ba’zi asab kasalliklarini davolashda qo’llaniladigan suyuq dorilar (tomirga yuboriladi) tayyorlashda foydalaniladi.