Gausmanit

Gausmanit (nemis mineralogi I. F. L. Gausman nomidan, 1782-1859) — murakkab oksidlarning kichik sinfiga kiruvchi mineral. Kimyoviy formulasi MnMiijO^ tarkibida 31% MPO va 69% Mp2O3 bor. Qo’shimchalari G’e, Zn, Va, Mg, sa va b. Tetragonal singoniyali. Odatda zarrali agregatlar, ba’zan okta – EDR shaklidagi kristallar holida. Rangi qora. Qatgiqligi 5-5,5. S. of. 4,7— 4,9 g/sm3. Metamorflashgan cho’kindi, kon- takt-metasomatik va gidrotermal Mar- ganes konlarida hosil bo’ladi. Braunit, magnetit, gematit, barit, psilomelan, pirolyuzit, vad minerallari b-n birga uchraydi. O’zbekistonda Qurama tizma- sida (Qo’rg’oshinkon, Sartabo’-tkon), va Qoratepa tog’larida (Taxtaqoracha) Mar- ganes konida bor. Uraldagi ba’zi bir (Sapalsk) va Qozog’istondagi (Nayzatas) marganes konlarining asosiy ruda hosil qiluvchi minerali. Sanoat ahamiyati kam. Qora metallurgiyada ferromarganes olishda yoki cho’yan eritishda shixtalash uchun ishlatiladi.