BTSJ

BTSJ (Barilla de Calmette et Guerin) — sil kasalligiga qarshi vaktsinasiya uchun qo’llaniladigan sil mikobakteriyasining kucheizlantirilgan shtammi (turi); uni Kalmet (A. Calmette) bilan geren (S. Guerin) qoramol o’tidan tayyorlangan muhitda sil mikroblarini 13 yil davomida qaytaqayta undirish usuli bilan 1906 yilda yetishtirgan. BTSJ kulturasidagi basilla to’g’ri yoki bir oz egilgan, uzunligi 1,5—3—5 MK, ingichka tayoqchadir. 1919— 24 yillarda profilaktik vaktsinasiya uchun qo’llanila boshladi. Shtamm xususiyati sinchiklab o’rganilgach (1925-26), chaqaloqlarga tirik BTsJ vaktsinasi ichirila boshladi. 1942 yildan shahar, 1943 yildan qishloq tug’ruqxonalaridagi hamma chaqaloqlarga 3-5-7 yoki 4-6-8 kunligida majburiy tartibda 10 mg dan BTsJ ichiriladigan bo’ldi. Sil yuqmagan go’daklarni, maktabgacha tarbiya yoshidagi bolalarni va 30 yoshgacha bo’lgan aholini revaktsinasiya qilish 1948 yildan boshlab joriy etildi (bunda vaktsina ichiriladi, teri ustiga yoki ichiga yuboriladi). Teri ichiga BTSJning maxsus vaktsinasi — glyutamat vaktsina yuborish 1962 yildan hamma joyda qo’llaniladigan bo’ldi. O’zbekiston Respublikasi Sog’liqni saqlash vazirining buyrug’iga asosan, BTsJ vaktsinasi yangi tug’ilgan chaqaloqlarga tug’ruqxonada hayotining 4-7 kunlari 0,1 ml hajmda 0,05 mg yuboriladi. So’ngra 7 va 15 yoshida revaktsinasiya qilinadi. Vaktsinasiya va revaktsinasiya qilinganlarning juda ozchiligida (0,001 — 0,003%) BTsJ yuborilgan joyda asorat sifatida yiringlash kuzatilishi mumkin. BTsJ qo’llanilishi natijasida sil bilan, ayniqsa uning og’ir turlari bilan kasallanish bir necha barobar kamaydi.