KANON

KANON (Yunoncha kanon — qonun, qoida) — 1) biron davr yoki yo’nalishga mansub san’atda qat’iy o’rnatilgan qoidalar majmui, me’yor, badiiy asarda kompozitsiya va kolorit me’yorini, shu turdagi tasvirlarda nisbatlar tizimi yoki Ikonografiyasini belgilaydi. Shuningdek, namuna xizmatini bajaradigan asar ham Kanon deb ataladi; 2) (musiqada) — ba’zi xalq, ko’proq esa kompozitorlik ijodiyotida imitasiyaga asoslangan ko’p ovozli musiqa shakli. Odatda, yetakchi ovozda bayon etilayotgan asosiy kuy (mavzu) boshqa ovozlarda uzluksiz takrorlanadi, taklid etiladi. Kanon turlari ovozlar soniga (ikki ovozli, uch ovozli va hokazolar), ular orasidagi intervalta (oktava, kvinta va boshqalar), taqlid qilinayotgan asosiy kuylar soniga (oddiy, qo’shaloq), taqlid qilish shakliga (kamaytirilgan, orttirilgan) karab farqlanadi. Bular, ayniqsa, Yevropada polifoniya uslubi keng taraqqiyot topganida, avvalo, xor musiqasida, so’ng o’zga turlarda odat tusini oldi. O’zbek musiqa merosining — katta ashula, lapar va aytishuvlar, dutor kuylarida Kanon elementlari uchraydi.