Lorents almashtirishlari

Lorents almashtirishlari (nisbiylikning maxsus nazariyasida) — ikki inersial sanok sistemasiga oid koordinatalar va vaqtlarining o’zaro bog’lanishini ifodalovchi formulalar. Bu formulalarni 1904 yilda X. A. Lorents o’zining “yorug’lik tezligiga qaraganda kichik tezlik bilan harakatlanuvchi sistemadagi elektromagnit hodisalar” nomli klassik asarida keltiradi. Nisbiylikning maxsus nazariyasiga asosan, har qanday ikki inersial sanoq sistemasida vaqt va fazo bir jinsli xarakterga ega bo’lib, ularning ikkala sistemadagi xususiyatlari bir-biridan farq qiladi. Masalan, vaqt ikkala sanoq sistemada ikki xil tarzda o’tib boradi. Ikki inersial sanoq sistemadan biri ikkinchisiga nisbatan x o’qining musbat yo’nalishi bo’yicha o’zgarmas v tezlik bilan harakatlanayotgan bo’lsin. Lorents almashtirishlaridan nisbiylik nazariyasining barcha kinemetik effektlarini keltirib chiqarish mumkin. Lorents almashtirishlaridan nisbiylik nazariyasining asl mohiyati, xususan, uzunlik va vaqt oralig’ining nisbiyligi haqidagi muhim fizik xulosa kelib chiqadi.