XALTALI IBLIS

XALTALI IBLIS, Tasmaniya iblisi, Tasmaniya shaytoni (Sarcophilus harrisii) — yirtqich xaltalilarga mansub sut emizuvchi hayvon. Urug’ning yagona turi. Gavdasining uzunligi 50 santimetrga, dumi 25 santimetrga yaqin. Tanasi miqti, oyoqlari kalta. … Read More

XALIFA

XALIFA (Arabcha — o’rinbosar, noib) — musulmon jamoasi va musulmon davlatining diniy hamda dunyoviy boshlig’i. Xalifa Muhammad payg’ambar (sav) ning o’rinbosari, umaviylar davridan boshlab esa Allohning erdagi noibi hisoblangan. Muhammad … Read More

XAYROBODTEPA

XAYROBODTEPA — shahar xarobasi (miloddan avvalgi 1 asr — milodiy 3-4-asrlar) Termiz shahri (Surxondaryo viloyati)dan 30 kilometr shimolda, Angor qishlog’i yaqinida joylashgan. Tarhi to’rtburchak (150×100 metr), minoralari bo’lgan mudofaa devori … Read More

XAYRIDDIN SALOH

XAYRIDDIN SALOH (Salohiddinov Xayriddin) (1934.15.1 — Toshkent — 1969.5.6) — shoir. Nizomiy nomidagi Toshkent pedagogika institutining tarix-filologiya fakultetini tugatgan (1957). “O’zbekiston madaniyati” (1963-66) gazeta va “gulxan” jurnalida (1968-69) adabiy xodim. … Read More

XAYOLIY SOTSIALIZM

XAYOLIY SOTSIALIZM, utopik sotsializm — mulkning umumiyligiga, majburiy mehnat qilishga, adolatli taqsimotga asoslangan ideal jamiyat haqidagi ta’limot. Dastlab T. Morning “Utopiya” asari (1516) da Xayoliy sotsializmga oid fikrlar bayon qilingan. … Read More

XADICHA BINT XUVAYLID

XADICHA BINT XUVAYLID (555/556— 620/621) — Muhammad (sav)ning birinchi xotini. U beva qolgan boy xotin bo’lgan. Muhammad (sav) avval Xadichaning savdo ishlarini boshqargan, keyinchalik unga uylanib, uning mablag’lari bilan savdogarlik … Read More

XAAVELMO (HAAVELMO) TRYUGVE

XAAVELMO (HAAVELMO) TRYUGVE (1911 — Oslo — 1999) — norveg iqtisodchisi. Oslo universitetini tugatgan (1933). 1947-79 yillarda Oslo universiteti iqtisodiyot professor, Garvard universitetida yoqlangan dissertatsiyasida (1944 yilda e’lon qilingan “Ekonometriyada … Read More

FULA

FULA, fulbe, fulfulde, fulani, ful, Pyol, tukulor — kongokordofan tillark oilasining g’arbiy Atlantik tarmog’iga mansub, G’arbiy Afrikada Atlantika okeani qirg’oqlaridan Chad ko’ligacha bo’lgan hududda (Nigeriya, Gvineya, Mali, Kamerun, Senegal, Burkina … Read More

FUNGISIDLAR

FUNGISIDLAR (lotincha Fungus zamburug’ va caedo — o’ldiraman) — qishloq xo’jalik ekinlari kasalliklariga qarshi qo’llaniladigan kimyoviy moddalar, pestisidlarning bir guruhi. Fungisidlar o’simliklar kasalligi qo’zg’atuvchilarini yo’q qiladi, ularning rivojlanishini batamom yoki … Read More

FUNDAMENTALIZM

FUNDAMENTALIZM – keng ma’noda — muayyan ta’limot aqidalarining o’zgarmasligini e’lon qiladigan, e’tiqodni aql dalillaridan ustun qo’yadigan, ilohiy kitoblardagi vahiy qaysi ma’noda bayon etilgan bo’lsa, shu ma’noda qabul qilinishini talab etadigan, … Read More