Category: A harfiga oid fuqarolik jamiyatiga oid ensiklopedik atamalar

ADLIYA (arabcha adl – adolat, to’g’rilik, haqqoniylik, odil sudlov, holislik) — sudlov muassasalari, sud tashkilotlari va ular faoliyatini anglatadigan tushuncha. Adliya keng ma‘nodagi huquqdir. O’zbekiston Respublikasida Adliya organlari faoliyatiga O’zbekiston … Read More

ADYUTANT (lotincha adjutans – yordam beruvchi) — 1) boshliq (komandir, qo’mondon) huzurida turli topshiriqlarni bajaruvchi harbiy xizmatchi (zobit). 2) podsho Rossiyasi armiyasida shtablarda harbiy devon mutasaddisi bo’lgan zobit lavozimi (katta … Read More

ADYUNKT (lotincha adjunctus – qo’shilgan) — ilmiy yoki ilmiy-pedagogik ishga layoqati bo‗lgan hamda harbiy ilmiy tadqiqot institutlari yoki oliy o‗quv yurtlarining ad‘yunkturasida fan doktori, professor (ba‘zi hollarda katta ilmiy xodim … Read More

ABSTRAKSIYA (lotincha abstractio – chalg’ish, chetlashish) — narsalar xossa va nisbatlarining boshqalari, mazkur tadqiqotda jiddiy bo’lmagan va ikkinchi darajali deb ko’rib chiqilayotganlaridan xayolan ajratib olish (farqlash) jarayoni. Abstraksiya (mavhumlash) natijasi … Read More

ABSOLYUTZIM (lotincha absolutus – shak-shubhasiz, cheklanmagan, mutlaq) — bir kishining (podsho, sulton, imperator) qonun bilan cheklanmagan mutloq hokimiyatiga asoslangan davlat tuzumi. Bunda siyosiy hokimiyat tamomila bir kishi qo’lida bo’ladi. Absolyutzim … Read More

ABSOLYUT MONARXIYA (cheklanmagan, mutloq) — bunda monarxning vakolati cheklanmagan, u yagona hukmdor bo’ladi. Davlat hokimiyatini boshqa bironta idora bilan cheklanmagan monarx (qirol, podsho, imperator) amalga oshirsa (masalan, Saudiya Arabistonida) bunday … Read More

ABSENTEIZM (lot. absentia – qatnashmaslik, bosh tortish) — saylovchilarning vakillik organlari yoki mansabdor shaxslarni saylashda, yig’ilishlarda va hokazolarda qatnashishdan bosh tortishi; aholining o’z fuqarolik huquqlarini amalga oshirishga befarq qarashi. Absenteizm … Read More

ABORIGENLAR (lot. aborigine – qadimdan, boshidan) — 1) biror mamlakat, o’lkaning qadimdan o’sha joyda yashab kelayotgan tub aholisi. Qadimgi Rim rivoyatlariga ko’ra, Apennin tog’lari etaklaridagi Latsiyada yashovchi qadimgi qabila Aborigenlar … Read More

AGRAR TANGLIK — qishloq xo’jaligida yuz beradigan iqtisodiy inqiroz. Uning mahsulotlarni ko’p ishlab chiqarish tufayli yoki mahsulotlarni kam ishlab chiqarish oqibatida yuz beradigan ko’rinishlari bor. Birinchi turdagi Agrar tanglik sababi … Read More

ADOLAT — ijtimoiy-falsafiy, axloqiy va huquqiy tushuncha. Kishilar ijtimoiysiyosiy ongida katta rol o’ynaydi. Muayyan ijtimoiy guruhlar va ayrim shaxslarning tushunchalarini o’zida aks ettiradi. Siyosiy xatti – harakatlar, huquq va burch … Read More