Category: A harfiga oid tarixga oid ensiklopedik atamalar

Ala (lotincha alae-ayni ma’nosi qanot)-Qadimgi Rim armiyasida yordamchi otliq bo’linma. Tsezarning Galliyaga yurishlari davrida ilk ko’rinishlari paydo bo’lgan. O’shanda Ala kingenariya (quingenaria), 1000 otliqdan iborat Ala milliariya (milliaria) deb atalgan. … Read More

Akselbant (nemischa Achselband, Achsel-yelka, Band-lenta, tasma)-ayrim mamlakatlar armiyalarida ba’zi harbiylarning yelkasiga taqiladigan zarbof chilvir. Ilk bor XVII asrda G’arbiy Yevropa mamlakatlari qo’shinlarida paydo bo’lgan.

Akrostol (yunoncha akrostol)-antik davrda kemaning bezak sifatida yasalgan quyruq qismi. Odatda, chayon, baliq va ajdarho dumli shakllarda bo’lgan. Bezak vazifasidan tashqari Akrostollardan amaliy maqsadlarda ham foydalanilgan: ayrim kemalarda unga qo’shimcha … Read More

Akropol (yunoncha akron-yuqori, polis-shahar)-yunon shaharlarining muhofazalangan va balandlikka joylashgan qismi, yuqori shahar. Afina Akropolining qadimgi mudofaa devorlari miloddan avvalgi 2-mingyillikka oid. Odatda Akropol dastlabki manzilgoh bo’lib, uning atrofida uncha mustahkam … Read More

Akritlar (yunoncha akrites)-Vizantiyaning sharqiy viloyatlarida joylashgan dehqon-jangchilar, ular chegaralarni arablar va saljuqiylardan himoya qilgan. Akritlar mahalliy vizantiyalik aholidan yig’ilgan piyoda qo’shin bo’lgan. XIII-XV asrlarda Vizantiya mintaqani turklarga boy bergach, oxir-oqibat … Read More

Akkulturatsiya (inglizcha acculturation, lotincha ad-ra, cultura-ta’lim, rivojlanish)-madaniyatlarning bir-biriga ta’siri, bir xalq tomonidan boshqa xalq madaniyatining to’liq yoki qisman qabul qilinishi. Atama XIX asr oxirlarida amerikalik antropologlar (F.Boas, U.Xolms, U.Mak-Ji, R.Lui) … Read More

Akinak (yunoncha akinakes)-sak, skif va forslarda miloddan avvalgi 1-mingyillik o’rtasi va 2-yarmida qo’l jangida sanchuvchi qurol sifatida ishlatilgan xanjar. Uzunligi 40-60 santimentr atrofida bo’lgan. Belboqqa osib qo’yilgan, pastki uchi esa, … Read More

Akveduk (lotincha aqua-suv va dico-eltaman)-suv o’tkazgich-ko’prik, jar, dara, daryo, yo’l ustidan o’tkaziladigan nov yoki quvurdan iborat ko’priksimon, estakada ko’rinishidagi suv o’tkazuvchi inshoot. Dastlab Qadimgi Rimda keng tarqalgan. O’zbekistonda ham qadim … Read More

Aka mana-zardushtiylikdagi yovuz xudolardan biri.

Akademiya (yunoncha Akademos)-ko’pgina ilmiy muassasa, jamoat tashkilotlari, o’quv yurtlarining nomi. Miloddan avvalgi IV asrda Platon (Aflotun) asos solgan yunon falsafiy maktabi, Afina yaqinidagi joy ham uning nomi bilan atalgan. Sharq … Read More