Category: A harfiga oid tarixga oid ensiklopedik atamalar

Avtonomiya (yunoncha autos-o’zim, nomos-qonun), Muxtoriyat-mamlakat tarkibidagi biror hududning Konstitutsiya bilan kafolatlangan o’z-o’zini boshqarish huquqi.

Avtokratiya (yunoncha autokrateia, autos-o’zim, kratos-hokimiyat)-yakka shaxsning hech qanday qonun, huquqiy me’yorlar bilan cheklanmagan yagona hokimligi. Qadimgi Sharq, Yunoniston, Rim imperiyasi, o’rta asr Yevropasi mutlaq monarxiya tuzumi, kommunistik va fashistik diktatura … Read More

Avtobiografiya (yunoncha autos-o’zim, bios-hayot, grapho-yozaman, chizaman)-shaxsiy hayotini bayon etishga bag’ishlangan adabiy janr; memuardan farqli ravishda, muallif shaxsiyati va ichki olami keng yoritiladi. Adabiyot janri sifatida antik davr oxirlarida qaror topgan. … Read More

Avtarkiya (yunoncha avtarkeia-o’z-o’ziga yetarli)-mamlakatning o’z-o’zini ta’minlash qoidasiga asoslangan, boshqa mamlakatlar bilan iqtisodiy aloqalardan uzilib qolgan biqiq xo’jalik yuritish siyosati Avtarkiyaning asosiy vositalari: mamlakatga kiritiladigan tovarlar uchun yuqori cheklovlar bojlar va … Read More

Avstralopiteklar (lotincha australis-janub, yunoncha pithekos-maymun)-odamsimon maymunlarning qirilib ketgan kenja oilasi. 3 turi: zinjantrop, parantrop, pleziantrop ma’lum. Pliotsen oxiri va pleystotsen boshlarida yashagan. Suyak qoldiqlari dastlab 1924 yil Janubiy Afrikaning Kalaxari … Read More

Avsat (arabcha-o’rta)-1) XIX asr-XX asr boshlarida Xiva xonligida 5-10 tanob yeri bo’lgan o’rtahol dehqonlar. Xonlikda Avsatlar 5716 xo’jalik bo’lib, ularga qarashli yerlar 43 ming tanobga yaqinni tashkil qilgan; 2) madrasa … Read More

Avrora-Qadimgi Rim afsonalarida tong yog’dusi ma’budasi. Yunon afsonalarida Eos nomi bilan yuritiladi. Rivoyatlarga ko’ra Avrora otlar qo’shilgan g’ildirakli aravaga tushgan holda okeandan chiqib kelayotgan yosh, ikki qanotli ayol siymosida tasvirlangan.

Avrangbardor (forscha – taxt ko’taruvchi)-xon va amirlarning xizmatkorlaridan biri bo’lib, harbiy yurish paytida xon yoki amir yonida yuradigan kishi. Avrangbardor lavozimi to’g’risidagi ma’lumotlar XVIII asr manbalarida, jumladan, “Majma’ al-arqom”da tilga … Read More

Avoriz – favqulodda, odatdagidan tashqari soliqlar.

Avorija-soliq olinadigan joylarning ro’yxati. Bu atama, ayniqsa, sosoniylar davrida nihoyatda mashhur bo’lgan. XVII-XVIII asrlarda Buxoro xonligida soliq to’laydigan joylarning ro’yxati ham shu nom bilan yuritilgan.