Category: A harfiga oid tarixga oid ensiklopedik atamalar

Arxantroplar (yunoncha archaios-qadimiy, Anthropos-odam)-evolyutsion taraqqiy darajasi va madaniyati xarakteriga ko’ra o’zaro yaqin bo’lgan qadimgi qazilma odamlar (pitekantrop, sinantrop va boshqalar). Arxantroplar suyaklari qoldiqlari Osiyo, Afrika, Yevropadan topilgan.650-350 ming yil avval … Read More

Aruzza (arabcha-guruch doni)-dinorning 1/240 bo’lagiga teng og’irlik, 0,0186 gramm (agarda dinor o’z og’irligi, ya’ni 4,464 grammga teng bo’lsa. Aruzza “guruch doni” (donai birinj) deb ham ataladi.

Arxaika (yunoncha archaios-qadimiy so’zidan)-qandaydir voqea-hodisaning tarixiy rivojidagi ilk bosqich. San’atshunoslikda qadimgi yunon me’morchiligi va tasviriy san’atidagi erta davr (miloddan avvalgi VII-VI asrlar).

Artemida-yunon afsonalarida ov xudosi, ayollar homiydi. Zevs va Letonin qizi. Apollonning egizak singlisi. Boshida o’q-yoy, ba’zan yarimoy holatida tasvirlangan. Rim afsonalaridagi Diana timsoliga mos keladi.

Arslonxon-Qoraxoniylar davlati hukmdorlariga berilgan unvon. Manbalarda arslon chigil qabilasi totemi deb ko’rsatilgan. Lekin boshqa turk qabilalari ham ushbu hayvonni muqaddas tutishgan. “Arslon” totemi ham unvon o’rnida qoraxoniy hukmdorlar nomiga qo’shib … Read More

Ars nova (lotincha ars nova-yangi san’at)-XIV asr italyan va fransuz musiqasidagi ijodiy ilg’or yo’nalish. Faqat cherkov musiqasi janrlaridan foydalanishdan voz kechib, dunyoiy vokal-cholg’u musiqa janrlarini professionallik darajasiga ko’targan, folklor bilan … Read More

Arsenal (fransuzcha arsenale, arabcha dor as-sinoa-ustaxona so’zidan)-quruqlikdagi qo’shinlar va harbiy dengiz qo’shinlari qurol-yarog’larini yasaydigan, tuzatadigan, saqlaydigan joy. Arablardan fransuzlarga, so’ng ruslarga va boshqa tillarga o’tgan. XX asrda qurol-yarog’ ishlab chiqarish … Read More

Arroda (lotincha arroda)-muhosara vaqtida qal’a devorini buzish uchun qo’llanilgan, g’ildirak ustiga o’rnatilgan, katta toshlarni otishga moslangan maxsus qurilma; manjaniq.

Arna (qadimgi eroncha ar(ir)-suv, sanskritcha, arnas-suv oqimi)-O’rta Osiyoda keng tarqalgan tarixiy atama: Munis va Ogahiy asarlarida, vaqf va meros hujjatlarida, Xiva xonlari arxivi hujjatlarida “Arna” so’zi kanap nomiga qo’shilib kelgan. … Read More

Arpa doni (forscha donai jav, arabcha sha’ira)-og’irlik o’lchovi. Ming dona arpaning og’irligi 40,9510-40,9514 gramm bo’lgani uchun, 1 dona arpaning og’irligi o’rtacha 0,0409512 gramm deb olingan. Shunda 1 misqol=100 Arpa doni=4,0912 … Read More