Category: CH harfi

CHINNI TARVUZ – o’rta ertapi shar mahalliy tarvuz navi. Palagi, yon shoxlari o’rtacha, barglari siyrakroq, konussimon, biroz mayin tukli. Meva shakli sharsimon, Tuey och yashil, o’rtacha kattalikda. Po’sti qattiq. Meva … Read More

CHINNI (chin so’zidan) — suv, gaz va elektr o’tkazmaydigan, o’tga chidamli, jarangdor, asosan, oq rangli (yupqasi yorug’lik o’tkazadigan) mahsulot; keramikaning nafis turi. Maxsus tuproq (Chinni gili), kaolin, kvars, dala shpati … Read More

CHINK, ching (qozoqcha — shing) — 1) qir va balandliklar, supatog’larning erozion, denudasion va tektonik yo’l bilan hosil bo’lgan tik tushgan baland yon bag’ri, jarlik. Balandligi 300-350 metrga yetadi. Chinklar … Read More

CHINIQTIRISH 1) texnikada — yangi ishlab chiqarilgan mashinalar (avtomobil, traktor, tramvay, trolleybus, samolyot, temir yo’l sostavi, stanoklar va boshqalar) ni dastlab muayyan maromda (rejimda) ishlatib, astasekin ravon ishlaydigan holga keltirish. … Read More

CHINDOVUL — o’zbek va tojik xalqlarida dubulg’a shaklidagi, bir tomonidan teri bilan qoplangan urma cholg’u. Harbiy yurishlar va turli marosimlarda qo’llanilgan. Chindovul otliq askar egariga boylangan, tayoq yoki qamchi dastasi … Read More

CHINGIZXON YASOSI, Buyuk yasoq, Buyuk yasa (mo’g’ulcha “jasoq” — qonun, qaror, jazolash so’zining turkiy “yasoq” shakli) — Chingizxon tomonidan mo’g’ul qabilalarining O’non daryosining boshlanish joyida chaqirilgan qurultoyi (1206) da qabul … Read More

CHINGIZXON (asl ismi Temujin, Temuchin) (taxminan 1155, O’non daryosi yaqinidagi delpun bo’ldan mavzei — 1227.25.8) — mo’g’ullar davlati asoschisi, sarkarda. Mo’g’ul qabilalari Ittifoqi — tayjiutlar sardori Yasugay Bahodirning O’elun fujin … Read More

CHINGIZTOV — Qozog’iston past tog’larining sharqidagi tog’ tizmasi. Qozog’iston Respublikasi (Sharqiy Qozog’iston viloyati) da. Uzunligi 180 kilometr, eng baland joyi Qo’soba tog’i (1305 metr). Suvayirg’ich qismlari, asosan, tekislangan yuzalardan iborat. … Read More

CHINGIZIYLAR mo’g’ullar davlatining asoschisi va xoni (1206 yildan) Chingizxon nomidan kelib chiqqan, Osiyo va Sharqiy Yevropada hukmronlik qilgan sulola. Mo’g’ullar davlati hukmdorlari: Chingizxon (1206-27), Tulixon (1227— 29), O’qgoy qoon (1229-42), … Read More

CHIN — qadimgi turkiy xalqlar yashagan joy nomi. “Ulug’”, “Mustahkam” degan ma’noni bildiradi. Koshg’ariyning “Devonu lugotit turk” asarida Chin aslida uchga bo’linadi. Birinchisi Yuqori Chin bo’lib — buni Tabg’ach (Tavg’ach) … Read More