Category: D harfiga oid fuqarolik jamiyatiga oid ensiklopedik atamalar

DEPRESSIYA (lot. depressio – bosilish, susayish) — 1) iqtisodiy tanglik natijasida va undan keyin boshlanadigan turg’unlik davri. Bu davrda ishlab chiqarish o’smaydi, iqtisodiy jonlanish yuz bermaydi, ishsizlar soni ko’payadi, narxlar … Read More

DEPOZITARIY (lot. depositum – saqlash uchun berilgan narsa) — depozitlar ishonib topshirilgan jismoniy yoki yuridik shaxs. Depozitariy fond bozoridagi kimmatli qog’ozlar (aksiya, veksel, sertifikat va boshqalar)ni joylashtirish, saqlash va hisobga … Read More

DEPONENTLASH (lot.deponere-saqlash uchun berish) — 1) qimmatbaho qog’oz, pul va h.k. davlat muassasalariga saqlash uchun berish. Ana shu muassasa ixtiyoriga vaqtinchalik o’tgan bu pul yoki qimmatbaho qog’ozlar ularni qo’ygan odamlar … Read More

DEPARTAMENT (fr. departement) — 1) Fransiya va boshqa ko’pgina mamlakatlarda asosiy ma‘muriy – hududiy birlik; 2) ayrim davlatlarda (masalan, AQSH, Shveytsariya, Rossiya Federatsiyasi, O’zbekiston) – mahkama yoki vazirlik yoxud ular … Read More

DENONSATSIYA (fr. denoncer – e‘lon qilish, uzish), denonsatsiya qilish — tashqi siyosatda ikki tomonlama xalqaro shartnoma amal qilishini to’xtatishning yoki ko’p tomonlama xalqaro shartnomadan chiqishning eng keng tarqalgan usuli. Odatda, … Read More

DENATSIONALIZATSIYA (de… va natsionalizatsiya), reprivitizatsiya — davlat mulk obyektlari (zavod, fabrika, bank, yer-suv, uy-joy va boshqalar)ni xususiylashtirish; davlat ixtiyoridagi mulklarni xususiy mulkka aylantirish. Asosan kam foyda beruvchi va zarariga ishlayotgan … Read More

DEMPING (ing. dumping – tashlash, tashlama) — tovarlarni tashqi va ichki bozorda sun‘iy arzonlashtirilgan, o’rtacha chakana narxlardan, ba‘zan tannarxdan past narxlarda sotish; tashqi bozorni egallash uchun raqobat kurashi vositalaridan biri. … Read More

DEMOTSID (demos – xalq va cide – o’ldirish) — tarixda juda ko’p hukumatlar o’z xalqini u yoki bu aybi uchun yoppasiga yoki qisman qirib tashlash hodisalari ko’p bor sodir etilgan. … Read More

DEMOKRATLASHTIRISH — nodemokratik siyosiy tizimlardan demokratik siyosiy tizimlarga o’tish jarayoni. Demokratlashtirish mamlakatda demokratiya tamoyillarini qaror toptirish jarayoni, demokratik tuzumni izchil o’rnatish va rivojlantirish hisoblanadi. Zamonaviy siyosiy fanda demokratlashuv masalalarini tranzitologiya … Read More

DEVALVATSIYA (qiymatning pasayishi) — milliy pul birligi qiymatining qonun bilan pasaytirilishi. U mamlakatlarning savdo va to’lov balanslari pasayib ketishi, valyuta zaxiralarining kamayib ketishi, milliy valyuta kursining tushib ketishi bilan bog’liq … Read More