Category: D harfiga oid geografiyaga oid ensiklopedik atamalar

Darvoza – tog`lardagi, sertepa yerlardagi tog` yulak, vodiy; Amir Temur darvozasi, Temir darvoza va boshqalar. Daryolarning oqimga ko`ndalang tog`larni kesib o`tishi natijasida hosil bo`ladi. Ba’zan tektonik yoriqlarda vujudga keladi.

Darband (tojikcha dar – eshik dara; band – mustahkam, berk, tugun) – 1) ikki tog` orasidan, daradan o`tgan yo`l. Surxondaryo viloyatidagi dara Darbandi Ohanin (Temir Darvoza) deb atalgan. Dog`istondagi Darband … Read More

Dara – ko`pincha tog`larda qattiq tub jinslarni daryo yuvishi natijasida hosil bo`ladigan tog` va chuqur soy, vodiy. Dara ba’zan yer yuzasi yorilganda tektonik yo`l bilan ham vujudga keladi. O`zbekistonning turli … Read More

Do`ng qum – o`simliklar bilan mustahkamlangan yoki chala mustahkamlangan tepa, qator tepa shaklidagi qumlar. O`simliklar atrofida shamol sekinlashib, qum to`planishidan hosil bo`ladi. Do`ng qumlar, odatda, chuchuk yoki sho`rtob yer osti … Read More

Demarkatsion liniya (fransuzcha demarkatsion – ajratish) – 1) Sulx shartnomasi asosida doimiy chegara belgilanguncha urushayotgan davlatlarning yarash vaqtida qo`shinlarini ajratib turadigan liniya (polosa); 2) yengilgan davlat hududini okkupatsiya zonalariga ajratib … Read More

Dolomit (fransuz mineralogi Dolome nomi bilan atalgan) – mineral. Kul rang, oq, sariq, och yashil bo`ladi. Metallar, kalsiy va magniydan tarkib topgan. Dolomit metallurgiya va kimyo sanoatida hamda qurilishda termoizolyatsiya … Read More

Don-dukkakli ekinlar — dukkakdoshlarga mansub o`simliklar. Asosan doni uchun o`stiriladi. 60 dan ortiq turi bor: nuxat, nut, mosh, soya, yeryongoq, burchoq, yasmiq va boshqalar. Don-dukkakli ekinlar donida oqsil, vitaminlar ko`p, … Read More

Dominion (lotincha dominium – mulk, hokimiyat) – Britaniya imperiyasining o`zini o`zi idora qiladigan yarim mustaqil davlatlarini anglatadigan atama. Dominionlar ichki siyosat masalalarida mustaqil bo`lib, ularning huquqi o`zgarib turgan. 1926- va … Read More

Dyuna (nemischa) – shamol tuplafan qum tepalar. Dengiz, daryo, ko`llarning to`ziydigan qumli sohillarida paydo bo`ladi. Dyunaning shamolga qaragan tomoni sal qiya, teskari tomoni tik bo`ladi. Balandligi 10-30 m, ba’zan 300 … Read More

Dovon (mo`gulcha daban) – tog`ning oshib o`tish qulay bo`lgan joyi. O`zbekistonda dovon so`zi bilan birga bel, oshuv atamalari ham ishlatiladi. Tarixiy manbalarda uchraydigan art, aqba, ko`tal so`zlari ham dovonning sinonimlaridir. … Read More