Category: E harfiga oid geografiyaga oid ensiklopedik atamalar

Ekologiya (yunoncha oykos – uy, makon, logos – fan) – organizmlar bilan tabiiy muhit o`rtasidagi aloqalarni, ularning o`zaro borliqligini o`rganuvchi fan. O`rta Osiyoni ekologik jihatdan o`rganishda ekologiyaning asoschilaridan D.N.Kashkarov va … Read More

Ekologik omillar – Organizmlarning yashashi va geografik tarqalishiga ta’sir etuvchi hayot sharoiti elementlari. Ekologik omillar quyidagi guruhlarga bo`linadi: 1) iqlim omillari (havo, yorug`lik, issiqlik, suv va h.k.); 2) edafik omillar … Read More

Ekologik muvozanat – organizmlar va inson uchun zaruriy tabiiy sharoit muvozanati. Bu muvozanat buzilsa tabiiy landshaftlar nomaqbul rivojlanadi, atrof-muhitning ekologik sharoiti yomonlashadi, binobarin, inson va organizmlar hayoti xavf ostida qoladi. … Read More

Ekliptika (yunoncha yeklipsis – tutilish) – osmon sferasining Quyoshning yillik ko`rinma harakati ro`y beradigan katta doirasi. Bu harakat Yerning Quyosh atrofidagi harakatini aks ettirganligidan, ekliptikani osmon sferasining Yer orbitasi tekisligi … Read More

Ekzosfera (yunoncha yekzo – tashqi, sfera – shar) – atmosferaning eng siyrak tashqi qismi. Yer yuzasidan 450-800 km balandda boshlanib, bir necha ming km ga yetadi. Ekzosferada havo shu qadar … Read More

Ekzogen jarayonlar – Yer yuzasida va yer po`stining yuza qismida quyosh radiatsiyasi energiyasi, yerning tortish (gravitatsion) kuchi va organizmlar hayot faoliyati natijasida ro`y beruvchi jarayonlar. Bu jarayonlar endogen jarayonlarga qarama-qarshi … Read More

Ekvatorial o`rmonlar (gileya) zonasi – ekvatorial mintaqa tabiat zonasi. Bu zona tabiat ritmikasida mavsumiylikning yo`qligi, podzollashgan laterit tuproqlardagi qalin doimiy yashil sernam o`rmonlar-gileyalarning tarqalganligi bilan xarakterlanadi. Ekvatorial o`rmonlar zonasi Janubiy … Read More

Ekvatorial mintaqa – taxminan 5-8° shimoliy kenglik bilan 4-11° janubiy kenglik orasida joylashgan geografik mintaqa. Yil bo`yi havo haroratining yuqoriligi (o`rtacha oylik harorat +24, (28°), yog`inlarning ko`pligi +1500- 3000 mm, … Read More

Ekvator– yerning aylanish o`qiga perpindikulyar bo`lgan va har ikkala qutbdan teng masofada jo`ylashgan katta aylana chizig`i. Ekvator (lotincha ekuator – tenglashtiruvchi, tengkunlik chiziq) – Yer yuzasida qutblardan barobar uzoqlikdan o`tkazilgan … Read More