Category: Ensiklopediya

ABASTUMANI ASTROFIZIKA RASADXONASI – Gruziya FA astronomik ilmiy tadqiqot muassasasi; 1932 yilda Abustumani qishlog’i yonida tashkil qilingan. 1937 yildan dengiz sathidan 1650 metr balandlikdagi Kanobili tog’ida ish olib boradi. Yulduzlarning … Read More

ABASA (arabcha, abasa – qoshini chimirdi, yuzini burishtirdi) – Qur’onning 80-surasi nomi. 42 oyatdan iborat. Makkada nozil bo’lgan. Rivoyat qilinishich, Muhammad (as) Kuraysh zodagonlaridan bir guruhini islomga da’vat qilib turganida … Read More

ABAKAN TIZMASI – G’arbiy Sibirning janubiy-sharqidagi tog’ tizmasi. Tom daryosi boshlaridan janubiy-g’arbga tomon Telets ko’ligacha davom etadi. Uzunligi 300 km. O’rtacha balandligi 1400-1700 metr, eng baland nuqtasi 1984 metr. Asosan … Read More

ABAKAN – daryo, Yeniseyning chap irmog’i, RF Krasnoyarsk o’lkasida. G’arbiy Sayan va Oltoy tog’larining shimoliy yon bag’ridan boshlanadigan Katta Abakan va Kichik Abakan soylarining qo’shilishidan hosil bo’lib, Krasnoyarsk suv omboriga … Read More

ABAK, abaka (lotincha, abacus – taxta, hisob taxtasi) – 1) antik me’moriy orderlardagi kapitel (ustun qoshi)ning yuqori qismini tashkil etuvchi toshtaxta. U antablementik ko’tarib turadi. Abak odatda kvadrat shaklida, uning … Read More

ABAY DASHTI – Oltoydagi tektonik soylik. Shimoldagi Terekti tizmasi va janubdan Xolzun tizmasi bilan o’ralgan; bu dashtdan Koksa va Abay daryolari oqib o’tadi (Katun daryosi havzasi). Uzunligi 25 km. Dengiz … Read More

ABAY (1961 yilgacha Churuboy-Nura shaharcha) – Qozog’iston Respublikasi Karaganda viloyatidagi shahar. Karagandadan 30 kilometr janubi-g’arbida, Ostona – Olmaota temir yo’ldagi Karabas styasi yaqinida. Aholisi 47,3 ming kishi (1991). Ko’mir va … Read More

ABAZIYA (yunoncha a – inkor qo’shimchasi, basis – qadam) – bemorning mutlaqo yura olmay, hatto tik tura olmay qolishi; uning oyoqlari falaj bo’lmasada, muvozanatni saqlay va umuman o’zini eplay olmaydi. … Read More

ABAZALAR, abazinlar – Rossiya Federatsiyasining Qorachoy-Cherkas va Adigey muxtor viloyatlari hamda Stavropol o’lkasida yashaydigan xalq. Abazalar 33 ming kishi (1992). Turkiyaning markaziy hududlarida 10 mingga yaqin Abazalar yashaydi. Umumiy soni … Read More

ABAJUR (fransuzcha abat-jour – yorug’lik qaytaruvchi) – chiroqning ko’zni qamashtirmaslik va nurni to’plab ma’lum tomonga yo’naltirish uchun mo’ljallangan g’ilofi (qalpog’i). Abajur konus, disk, shar, parabola va boshqa shakllarda metal, shisha, … Read More