Category: F harfi

FOROBIY (taxallusi; to’liq nomi Abu Nasr Muhammad ibn Muhammad ibn Uzlug’ Tarxon Forobiy) (873, Forob shahri — 950, Damashq) — O’rta Osiyoning ulug mutafakkiri va qomusiy olimi. Yunon falsafasini chuqur … Read More

FORMULA (lotincha formula — qoida, me’yor) — 1) har qanday qisqa ta’rif; 2) muayyan fikr, mulohaza yoki qonunning matematik belgilar orqali ifodasi. Masalan, 1) agar p butun son bo’lsa, 2ya … Read More

FOTOBIOLOGIYA (foto… va biologiya) — ultrabinafsha va infraqizil nurlar ta’sirida organizmlarda sodir bo’ladigan jarayonlarni o’rganadigan fan; biologiyaning bir bo’limi. Fotobiologiyaga 18-19- asrlarda asos solingan. Uning paydo bo’lishi fotosintezning kashf etilishi, … Read More

FOTOAPPARAT, fotokamera, suratga olish apparati — suratga olinadigan ob’yektlar optik tasvirini fotomateriallarning yoruglik sezgir qatlamiga tushiruvchi optikmexanik qurilma. Fotosuratga olishda ob’ektning optic tasviri optik tizimlar yordamida fotomaterialning yorug’lik sezgir qatlamiga … Read More

FOTOSINTEZ (foto… va sintez) — yuksak o’simliklar, suvo’tlar va ayrim fotosintezlovchi bakteriyalarda xlorofill va boshqa fotosintetik pigmentlar o’zlashtiradigan yorug’lik energiyasi hisobiga oddiy birikmalardan murakkab moddalar hosil bo’lishi. Fotosintez tabiatda sodir … Read More

FOUJEL (FOGEL) ROBERT (1926.1.7, Nyu-york) — amerikalik iqtisodchi. Kornel universitetini tugatgan (1948). 1965 yildan Chikago, 1975 yildan Garvard universitetlari professor 1981 yildan Chikago universitetidagi Aholishunoslik iqtisodiyoti markazi boshlig’i. Iqtisodiy tadqiqotlar … Read More

FOTOYADRO REAKTSIYALAR YADRO FOTOEFFEKTI — atom yafosining UK-vantlarni yutishi natijasida protonlar r, neytronlar p yoki murakkabroq zarralar (deytronlar, azarralar va hokazolar) chiqarishi. Ko’p tarqalgan Fotoyadro reaktsiyalar: (u,p). (u,r), (u, 2p), … Read More

FOTOELEMENT (foto… va element) — o’ziga tushayotgan yorug’likni yutib, elektr toki (fototok) yoki foto elektr yurituvchi kuch hosil qiluvchi elektr asbob. Ishi fotoelektron emissiya yoki ichki fotoeffekt hodisasiga asoslangan. Fotoelektron … Read More

FRANTSIYA-ROSSIYA URUSHI, Vatan urushi (1812 yil) — rus xalqining Napoleon I bosqiniga qarshi ozodlik urushi. 1806-07 yillardagi Frantsiya-Rossiya urushida rus qo’shinlari yengilgach, Tilzit sulh shartnomasiga ko’ra, Napoleon I Rossiyani Angliyaga … Read More

FRIDMEN (FRIDMAN) MILTON (1912.31.7, Nyu-York) — amerikalik iqtisodchi, iqtisodiy nazariyada Chikago maktabining yetakchi vakili. Ratgers universitetini tugatgan (1932). Falsafa (1946) va huquq (1968) doktori. Chikagodagi universitetda iqtisodiyot professor (1948 yildan). … Read More