Category: F harfi

FIANITLAR — tsirkoniy va gafniy oksidlari asosida olingan sintetik kristallar. 1972 yil sobiq SSSR Fanlar Akademiyasi fizika instituti (FIAN)da yaratilgan (nomi shundan). Fianitlar tabiatda uchramaydi, kubik kristall panjaraga ega. Fianitlar … Read More

FYON (lotincha favonius — iliq g’arbiy shamol) — tog’li o’lkalarda tog’lardan vodiylarga, yuqoridan pastga tomon esuvchi ilik, va quruq kuchli shamol. Fyon tog’tizmasini oshib, pastga tushayotganda adiabatik jarayon sababli isib … Read More

FYODOROVA POLINA IVANOVNA (1906. 30.9, Moskva viloyati Lermontovo qishlog’i) — endokrinolog. O’zbekistonda xizmat ko’rsatgan fan arbobi (1971), tibbiyot fanlari doktori (1962), professor (1965). O’rta Osiyo universitetining tibbiyot fakultetini tugatgan (1928). … Read More

FE’L-ATVOR, xarakter — shaxsning atrof muhitga va o’zo’ziga munosabatida namoyon bo’ladigan individual xususiyati. Har bir kishining Fe’l-atvorida uning bosib o’tgan hayot yo’li aks etadi. Kishining Fe’l-atvorini bilib, ma’lum vaziyatda o’zini … Read More

FTIZIATRIYA (Yunoncha phthisis — oriqlash, darmonsizlanish va iatreia — davolash) — tibbiyotning bir bo’limi. Sishing kelib chiqish sabablari, rivojlanish mexanizmi, klinik-morfologik alomatlari, davolash, oldini olish choralarini o’rganadi. “Ftiziatriya” termini fanga … Read More

FE’L — harakat bildiruvchi so’zlar turkumi va shu turkumga oid har bir so’z. Grammatikada “harakat” so’zi keng tushunchali bo’lib, nafaqat harakatni, balki holat yoki hodisani ham bildiradi, masalan: yugurmoq, sakramoq, … Read More

FERUZA — mineral. Kimyoviy tarkibi Sia16[RO4]4(on)84N2O. Triklin singoniyada kristallanadi. Yashirin kristalli yaxlit massalar, kurtaksimon agregatlar, pust, tomirlar hosil kiladi. Mineral agregatlarining tuzilishiga qarab, qattiq va yumshoq ko’rinishga ega. Qattiq Feruzaning … Read More

“FERUZ” — Xorazm maqomlarining Navo maqomi pardalari asosida yuzaga kelgan mumtoz ashulalar turkumi. Ogahiyning “vah ne balodur bilmadim, ey Dilrabo, qoshu kuzing” g’azaliga bog’langan “eski Feruz” (“Feruz” II deb ham … Read More

FERSMAN ALEKSANDR YEVGENEVICH (1883.27.10, Peterburg 1945.20.5, Sochi; Moskvada dafn etilgan) — rus kimyogari va mineralogi. Fersman geokimyo asoschilaridan biri. SSSR Fanlar Akademiyasi akademik (1919 yildan Rossiya Fanlar Akademiyasi akademik). V. … Read More

FERMI GAZ, Fermi gazi yarim butun (h birliklarida 1/2, 3/2, …) spinli zarralardan tashkil topgan gaz. Fermi — Dirak statistikasiga bo’ysunadi. O’zaro ta’sirlashmaydigan zarralardan tashkil topgan Fermi gaz ideal Fermi … Read More