Category: F harfi

FIDE (FIDE; Fransuzcha Federation internationale des Eshecs) — xalqaro shaxmat federatsiyasi. 1924 yil Parijda tuzilgan. 149 mamlakatni birlashtiradi (1995); O’zbekiston — 1992 yildan a’zo. Shiori — “hammamiz bir oilamiz” (lotincha … Read More

FERMIY (lotincha Fermium), Fm — sun’iy radioaktiv kimyoviy element; aktinoidlarta mansub. Tartib raqami 100, atom molekulasi 257,095. Massa soni 243 dan 259 gacha bo’lgan izotoplari ma’lum. 1953 yilda termoyadro quroli … Read More

FERROMAGNETIZM – ba’zi kristall moddalarning magnit jihatidan tartiblashgan xrlati. Bunda barcha atomlarning magnit momentlari parallel yo’nalishda joylashadi. Magnit momentlarining bunday joylashishi Kyuri nuqtasi deb ataladigan kritik tradan pastda yuz beradi. … Read More

FERRIT (lotincha ferrum — temir) temiruglerodli qotishmalarning tarkibiy fazalaridan biri; uglerod va legirlovchi elementlarning atemirdagi qattiq eritmasi. Polimorf uch>a o’zgarishida hosil bo’ladi. Uglerodning 8 temirdagi qattiq eritmasi yuqrri trali Ferrit … Read More

FERRARA MAKTABI – Uyg’onish davri Italiya rassomligi maktabi. A. Mantene, Pero della Francheska, qisman niderland rangtasviri ta’sirida Ferrara shahrida shakllangan, eng taraqqiy etgan davri 15-asr 2-yarmiga to’g’ri keladi. Ferrara maktabining … Read More

FEROMON (Yunoncha phero — eltaman, olib boraman va hormao — harakatga keltiraman, qo’zg’ataman), x,asharotlar feromonlari — hasharotlar atrof muhitga chiqaradigan biologik faol moddalar, jinsiy attraktantlar. Hasharotlar jinsiy Feromon chiqarish bilan … Read More

FERMOPIL JANGI – yunon-fors urushlari davridagi Lamiya shahridan Janubi sharqda joylashgan Fessaliya bilan O’rta Yunoniston o’rtasidagi tog’ yo’lagida sodir bo’lgan jang (miloddan avvalgi 480 yil). Oz sonli yunon ittifoqchi qo’shini … Read More

FERMI ENERGIYASI, Fermi sathi — fermionlar (Fermi — Dirak statistikasiga bo’ysunuvchi zarralar) tizimidagi egallangan holatlarning mutlaq nol tralardan eng yuqori energiyasi. Fermi energiyasi Pauli printsipi (bir holatda bittadan ortiq fermion … Read More

FERMA — xususiy qishloq xo’jalik korxonasi. Bozor iqtisodiyoti mamlakatlarida Ferma o’z mulkida yoki ijaraga olingan yerda xo’jalik faoliyati bilan shug’ullanadigan fermerga tegishli bo’ladi. Sobiq Ittifoqda chorvachilik maqsulotlari ishlab chiqarish va … Read More

FERMA (FERMAT) PER (1601.17.8, Bomondeloman — 1665.12.1, Kastr) — frantsuz matematigi. 1631 yildan Tuluzada parlament maslahatchisi. Bir necha asar muallifi bo’lib, ularning ko’pchiligi Ferma vafotidan keyin ugli tomonidan “har xil … Read More