Category: N harfi

Nefridiylar (Yunoncha nephros — buyrak) — umurtqasiz hayvonlarning ayirish organi; osmoregulyasiya, moddalar almashinuvi mahsulotlarini, ba’zan jinsiy mahsulotlarni organizmdan chiqarish funktsiyasini bajaradi. Nefridiylar ko’p marta tarmoqlangan epiteliy naychalaridan yoki naychalar sistemasidan, … Read More

Nefelinli sienit – magmatik ishqorli to’liq kristalli tog’ jinsi; ishqorli dala shpati (65-70%), nefelin (taxminan 20%), biotit va ishqorli amfibollar va piroksenlar, shuningdek, rangli metallar va kamyob-yer elementlaridan iborat. Nefelinli … Read More

Ne’matova Nazokat (1922.21.3 – Buxoro — 2002.31.1) — O’zbekiston xalq, artisti (1950). Sahna faoliyatini Buxoro yosh tomoshabinlar teatrida boshlagan (1938). 1941 yildan Buxoro viloyat musiqali drama va komediya teatrida. Yokimli … Read More

Ne’matlar — kishilarning kundalik hayotiy ehtiyojlarini qondirishga, ularga naf berishga qodir bo’lgan jami narsalar. Ne’matlar iste’mol Ne’matlarlari (kishilarning bevosita ehtiyojlarini qondiradi), resurslar (iste’mol Ne’matlarlari ishlab chiqarish uchun zarur Ne’matlar)ga; o’z … Read More

Nefud — Arabiston yarim orolidagi bir necha qum cho’llari. Saudiya Arabistoni hududida. Eng yiriklari: katta Nefud, Kichik Nefud va Nefud-dahi. Katta Nefud Arabiston yarim orolining shimoliy qismida joylashgan. Maydoni 670 … Read More

Neft eksport qiluvchi mamlakatlar tashkiloti, OPEK (Organization of Petroleum Exporting Countres, OPEC) — neft qazib olishni va a’zo mamlakatlarning neft eksporti siyosatini muvofiqlashtiruvchi hamda a’zo mamlakatlar manfaatlarini himoya qiladigan xalqaro … Read More

Neolit (Neo… va Yunoncha lithos — tosh) — yangi tosh davri, tosh davrining so’nggi bosqichi. Osiyo va Yevropa mintaqalarida qayd etilgan va qazib o’rganilgan. Neolit davri osori atiqalarining aksariyati miloddan … Read More

Neogen sistemasi (Davri), neogen (Neo… va Yunoncha genos — tutilish, yosh) — yerning geologik tarixida oxirgidan oldingi davrda yotqizilgan tog’ jinslari qatlami. Neogen sistemasi (Davri) kaynozoy guruhi (erasi)ga mansub bo’lib, … Read More

Nitrogliserin, glitserin trinitrat, trinitrin, O2NOCH(CH2ONO2)2 — gliserin va nitrat kislotaning murakkab efiri. Molekulyar modda 227,14; rangsiz yopishqoq suyuqlik, zichligi 1,591 g/sm3 (25° da), qotish temperaturasi 13,2°. Benzinda, suvda erimaydi, atseton, … Read More

Nitrozobirikmalar (S – nitrozobirikmalar) — molekulasida uglerod atomlari orqali bog’langan bir yoki bir nechta nitrozoguruh —N=0 tutgan organik moddalar. Nitrozobirikmalar, odatda, monomer va dimerlarning muvozanat holatidagi aralashmasi ko’rinishida mavjud bo’ladi. … Read More