Category: N harfi

Nodir metallarning qotishmalari — Nodir elementlar bilan boshqa elementlarni qo’shib suyuqlantirish natijasida hosil bo’ladigan qotishmalar. Nodir metallarning qotishmalari uchun umumiy xossalar — issiqbardoshlik, korroziyabardoshlik, olovbardoshlik va boshqalar. Eng ko’p ishlatiladigan … Read More

Nodir-yer elementlari, siyrak-yer elementlari —Mendeleyev davriy sistemasining 111 guruhida joylashgan kimyoviy elementlar: ittriy Y, lantan La va 14 ta lantanoidlar. Ba’zan skandiy Sc ni ham shu elementlar jumlasiga kiritiladi. Nodir-yer … Read More

Nozemalar (Nosema) — mikrosporidiyalar tipiga mansub bir hujayralilar urug’i. 120 ga yaqin turi bor. Hayvon to’qimalari, organlari yoki organizmini zararlaydi. Tipik turi ipak qurti nozemasi sporanti 2 yadroli spora hosil … Read More

Nodirshoh Muhammad (1883.9.4 — 1933.8.9) — Afg’oniston podshosi (1929-33); 1973 yilgacha Afg’onistonda hukmronlik qilgan sulola asoschisi. Afg’onistonning mustaqillik urushida (1919) muhim rol o’ynagan. 1919-24 yillarda harbiy vazir, 1924-26 yillarda Parijda … Read More

Nozir (Arabcha — nazoratchi) — 1) qilinayotgan harakatning to’g’riligini, qonun, qaror va nizomlarning bajarrilishini nazorat qiladigan mansabdor shaxs, inspektor; 2) Turkistonda 20-asr boshlariga qadar merosni saqlovchi homiy; 3) BXSR va … Read More

Nokaut (inglizcha knock — zarba, out — chetlatish) — raqibining bergan zarbasi tufayli bokschining bosh aylanishi, garangsirash, ba’zan hushini yo’qotish holati. Nokaut holatiga tushgan sportchi jangni davom ettira olmaydi. Boks … Read More

Nominalizm (lotincha nomen — ism, nom) — o’rta asr sxolastik falsafasidagi yo’nalish. Realizmga qarama-qarshi ravishda Nominalizm olamda faqat yakka narsalar, predmetlar mavjud, umumiy tushunchalar (universaliylar) esa fatsat narsalarning nomlaridangina iborat … Read More

Nomus, or, oriyat — 1) kishining o’z obro’sini ulug’lash va ardoqlash tuyg’usi; kishining qadr-qimmatiga, o’z xatti-harakatlari oldidagi axloqiy mas’uliyatiga bo’lgan qarashlarni ifodalovchi tushuncha. Asosan, individual ma’noda ishlatiladi. Xijolat tortish, uyalish … Read More

Nonius [portugaliyalik ixtirochi P. Nunish (P. Nunes) nomidan] — optik-mexanik o’lchash asboblaridagi yordamchi (qo’shimcha) shkala. Asosiy shkala bo’linmalari ulushlarini hisoblash uchun xizmat qiladi. Noniusning chiziqli, burchakli, spiralsimon va transversal xillari … Read More

Noraztepa — arxeologik yodgorlik, istehkomsiz qishloq (10-13, 15-asr). Toshkent shahrining shimol qismida (chuqursoyda) joylashgan. 1969 yil O’zbekiston Fanlar Akademiyasi Tarix va arxeologiya instituti arxeologik ekspeditsiyasi qazish ishlari o’tkazgan. Qishloq baladnligi … Read More