Category: Q harfiga oid geografiyaga oid ensiklopedik atamalar

Qo`ng`ir cho`l – dasht tuproqlari-och qo`ng`ir tuproqlar; tarkibida chirindi kam (2% ga yaqin); tarkibida tuzlar ko`p. Qo`ng`ir cho`l-dasht tuproqlari uchraydigan yerlardan asosan yaylov sifatida, sug`orilganda esa – dehqonchilikda foydalaniladi. Qo`ng`ir … Read More

Qo`ltiq– okean, dengiz va ko`llarning quruqlik ichkarisiga kirib turgan qismi. Ba’zi joylarda okeanlarning dengizlarga xos xususiyatlar, gidrologik rejimga ega bo`lgan qismlari ham qo`ltiq deb yuritilgan. Masalan, Bengaliya qo`ltig`i, Fors qo`ltig`i, … Read More

Qum tili, qumtil – bir uchi dengiz yoki ko`l qirg`og`iga tutashgan va qum, shag`al, chig`anoqdan tuzilgan kambar quruqlik. To`lqin olib kelgan oqiziqlardan paydo bo`ladi. Qum tili – suv oqizib keltirgan … Read More

Qit’a – Yer sharidagi quruqlikning katta qismi. Qit`aga materik yoki materik qismi bilan bir qatorda yon-veridagi orollar ham kiradi. Yer sharida 6 ta qit`a bor: Yevropa, Osiyo, Afrika, Avstraliya, Amerika, … Read More

Qavs – 1) zodiak zonasidagi yulduzlar turkumi; 2) Shamsiya (quyosh) hisobidagi yilning to`qqizinchi oyi, 22-noyabrdan 21-dekabrgacha davom etadi. Bu vaqtda Quyosh osmon sferasida Qavs yulduzlar turkumidan o`tadi.

Qumtosh – sementlangan qum donalaridan iborat cho`kindi tog` jinsi (gil, ohak, temir oksidi va boshqa sementlovchi modda bo`lib xizmat qiladi). Qumtoshdan tegirmontosh, sayroq, qurilish materiallari sifatida foydalaniladi. Qumtosh – cho’kindi … Read More

Qurg`oqchilik – havo isib ketib uzoq vaqtgacha yog`in yormasligi. Qurg`oqchilik paytida havoda namlik kamayadi, tuproq qaqrab, ekinlar kam hozil beradi yoki butunlay qurib qoladi. Quyi Volgabo`yi, Qozog`iston, O`rta Osiyoda qurg`oqchilik … Read More

Qurumlar – tog`larning yon bag`irlaridagi va yassi tepaliklardagi yalang tosh uyumlari va sochilmalar. Qurumlar qattiq tog` jinslarining fizik nurashidan hosil bo`ladi. Ular og`irlik kuchi va suvning toshlar orasida muzlab, yana … Read More

Qutbiy doiralar– ekvatordan 66°33′ shimoldan va janubdan o`tgan parallellar. Shimoliy yarim sharda qishki Quyosh turishi kuni (21- yoki 22-dekabr) da qutbiy doiradan shimolda Quyosh chiqmaydi, yozgi Quyosh turishi kuni (21-yoki … Read More

Qutbiy sho’lalar, qutbiy yog`dular – 900-1000 km balandlikda atomlar bilan molekulalarning kosmosdan atmosferaga kirib kelgan katta energiya zaryadli zarralar (elektron va protonlar) bilan o`zaro ta’sirida atmosfera yuqori qatlamlarining yorug`lik chiqarishi. … Read More