Category: Ts harfi

TSEREZIN (lotincha cera — mum) — yuqori molekulali qattiq asiklik va tsiklik to’yingan uglevodorodlar aralashmasi. Oq rangdan jigarranggacha; mumga o’xshaydi. Tabiiy Tserezin 57-80° da, sintetik Tserezin esa 90-100° da suyuqlanadi. … Read More

TSEOLITLAR (Yunoncha zeo —qaynayapman va lithos — tosh) — minerallar guruhi, ishqor suvli alyumosilikatlar. Struktura va morfologik xususiyatlariga ko’ra, Tseolitlar quyidagi mineral guruhlariga ajratiladi: natrolit guruhi — mezolit, skolesit, tomsonit, … Read More

TSENTROMERA (lotincha centrum, kentro va meros — bo’lak, qism), kinetoxor — mitoz yoki meyoz bo’linishda xromosomalarning qutblarga siljishini ta’minlovchi qismi. Tsentromeraga bo’linish duki ipchalari (mikronaychalar) birikadi. Xromosomalar Tsentromeraning joylashgan o’rni … Read More

TSENOGENEZ (Yunoncha kainos — yangi va …genez) — organizmning embrional yoki lichinka rivojlanishining o’ziga xos sharoitlariga moslashuvi. Tsenogenezga amnion, xorion, allantois, sariqlik xaltasi, yo’ldosh va boshqa provizor (vaqtinchalik) murtak organlar, … Read More

TSENZURA (lotincha censura — jiddiy muhokama, shafqatsiz tanqid) — bosmadan chiqadigan mahsulotlar, ularning chop etilishi, tarqatilishi ustidan, shuningdek, sahna asarlari, radio-eshittirishlar va televizion ko’rsatuvlar, ba’zida esa shaxsiy yozishmalarning mazmuni va … Read More

TSEMENTIT, temir karbidi (G’e3s) — temirtni uglerod bilan hosil qilgan kimyoviy birikmasi; tarkibida 6,67% uglerod bo’lgan murakkab panjarali struktura. Tsementit juda qattiq (NV”800 kg/ mm2) va mo’rt (nisbiy uzayishi 6=0) … Read More

TSEMENT SANOATI – qurilish materiallari sanoatining eng yirik tarmog’i. Portlandtsement, pussolan portlandtsementi, toshqol Portlandtsementi, shifer, asbosement quvurlar, ganch, gil va boshqa mahsulotlar ishlab chiqaradi. Tsement dastlab 1824 yilda Angliyaning Janubdagi … Read More

TSEMENT (lotincha caementum — shag’al, chaqiq tosh) — sun’iy noorganik kukunsimon bog’lovchi mineral. Suv qo’shilsa, xamirsimon massa hosil bo’ladi, vaqt o’tishi bilan qotib, toshsimon jismga aylanadi. Tsement havoda ham, suvda … Read More

TSELSIY (CELSIUS) ANDERS (1701.27.11 – Upsala – 1744.25.4) – shved astronomi va fizigi, Stokgolm Fanlar Akademiyasi a’zosi. Upsaladagi universitetda o’qigan, shu universitetda professor (1730 yildan). Upsala astronomik rasadxonasi direktori (1740 … Read More