Category: Y harfiga oid geografiyaga oid ensiklopedik atamalar

Yetakchi omil metodi – tabiiy geografik rayonlashtirish metodlaridan biri. Birinchi navbatda tabiiy kompleksda yetakchi rol o`ynab, ko`p jihatdan boshqa komponentlar xarakterini ham belgilovchi omil asos qilib olinadi. Yetakchi omil bir … Read More

Yerning sutkalik harakati – Yerning o`z o`qi atrofida to`liq bir marta aylanib chiqishi. Yer o`z o`qi atrofida sharqdan garbga tomon, ya’ni dunyo shimoliy qutbi tomondan qaraganda soat strelkasi harakati yo`nalishiga … Read More

Yer o`zagi, yer yadrosi, sentrosfera – Yer sharining eng chuqur, ichki zich qismi. Yer o`zagining radiusi 3500 km, unda haroat 2000-5000°C ga boradi. Ye o`zagining asosiy qismini tashkil etgan temir, … Read More

Yem-xashak ekinlari – mol va parrandalarga ko`kat, pichan, yem, silos uchun ekiladigan o`simliklar. Yem xashak ekinlariga bir yillik va ko`p yillik o`tlar (beda), xashaki ildiz-mevali, kartoshkali o`simliklar (kartoshka, turneps, xashaki … Read More

Yerlarni sifatiy baholash – qishloq xo`jalik yerlarini tabiiy va inson ta’sirida vujudga kelgan xossalariga (tuproqlarning xili, sho`rlanganlik darajasi, reylefi, namlik miqdoriga) hamda unumdorligiga yoki oqilona foydalanilganda qancha daromad keltirishiga qarab … Read More

Yer asimmetriyasi – shimoliy va janubiy yarim sharlarning asimmetrik tuzilishi. Yer assimetriyasi yer po`stining geologik tektonik tuzilishida (shimoliy yarim sharda materik yer po`sti, janubiy yarim sharda okean yer po`sti ko`pchilikni … Read More

Yerning issiqlik mintaqalari, Yerning harorat mintaqalari – iqlimni yer yuzasida quyosh issiqligining taqsimlanishi va havo haroratiga qarab klassifikatsiya qilish sistemasi. Yer sharida odatda quyidagi issiqlik mintaqalari ajratiladi: i s s … Read More

Yer o`qi – Yerning sutkalik aylanishi natijasida hosil bo`ladigan to`g`ri chiziq. Yer o`qi Yer markazidan o`tib, geografik qutblarni tutashtiradi. Yer o`qi ekliptika tekisligiga nisbatan 66°33/19″, 85 (1960-yil) burchak hosil qilgan; … Read More

Yer osti suvlari – tog` jinslaridagi g`ovaklar, g`or va yoriqlarda yig`ilgan qattiq (muz), bug` va suyuq holatdagi suvlar. Yer osti suvlari daryo, dengizlar va umuman past tomonga qarab doimo harakat … Read More

Yer magnetizmi, geomagnetizm– Yerning magnit maydoni; magnit og`ishi, magnit enkayishi bilan xarakterlanadi. Kompas magnit strelkasining bir uchi shimolni, ikkinchi uchi janubni ko`rsatadi. Magnit strelkasi yo`nalishi bo`yicha o`tkazilgan chiziq magnit meridiani … Read More