Category: Ya harfi

YARA KASALLIGI, me’da va o’n ikki barmoq ichak yarasi — me’da yoki o’n ikki barmoq ichakda yara hosil bo’lishidan iborat kasallik. Ko’pincha 25-50 yashar erkaklarda, ba’zan ayollarda ham uchraydi. Kasallikning … Read More

YARA — biror to’qimaning turli sabablarga qo’ra nobud bo’lgan qismi ko’chib, o’rnida hosil bo’lgan (teri yoki shilliq pardaning, odatda, teri ostidagi to’qimalarning ham) nuqsoni; granulyatsion to’qima o’sishi sekinlashuvi va teri … Read More

YASOVUL, yasavul — o’rta asrda turkiy va mo’g’ul xonliklaridagi saroy mansabi. Dastlab, yasa ko’rsatmalariga asoslangan farmonlarni (hukmdor Farmonlarini) ijro etuvchi mansabdor shaxs. Keyinchalik zimmasiga saroyda turli xildagi ma’muriy-siyosiy mayda topshiriqlarni … Read More

YASMIQ, adas — dukkakdoshlar oilasiga mansub bir yillik donli o’tsimon o’simlik turkumi, don ekini. O’rta dengiz, kichik Osiyo, Zakavkaze va O’rta Osiyoda 10 turi tarqalgan. Yasmiqning oddiy xo’raki turining yirik … Read More

YASPERS KARL (1883.23.2, Oldenburg — 1969.26.2, Bazel) — nemis faylasufi, ekzistentsializm asoschilaridan biri, psixiatr. Germaniyaning bir necha untida tibbiyot va psixologiyani o’rgangan. 1921-37 va 1945 yildan Geydelberg universiteti, 1948 yildan … Read More

YASOQ (mo’g’ulcha dzasaq — qonun; jazolash) — 1) 1206 yil Chingizxon buyuk qurultoyda ulug’xon etyb saylanganda e’lon qilingan qonunlar majmuasi; o’rta asrlar mo’g’ul huquqi to’g’risidagi asosiy manba; 2) Mo’g’ullar davlatida … Read More

YASOL (turkiycha yasa — safga tizish) — Sharq mamlakatlari, xususan, O’rta Osiyoda qo’shinning harbiy safar hamda jang maydonida egallagan Jangovar tartibi. Tarixiy ma’lumotlarning shahodat berishicha, har bir harbiy qism va … Read More

YASSI, yassi (asli — Saksi) — 1) Turkiston shahrining eski nomi. Bu haqda Mahmud ibn Vali (17-asr) “Bahr ulasror” (“sirlar dengizi”) asarida quyidagi ma’lumotlarni keltiradi: “Hozirgi Turkiston — bu Saksi … Read More

YASSAVIYLIK — tasavvufdagi tariqatlardan biri. Asoschisi Ahmad Yassaviy. 12-asrda O’rta Osiyoda paydo bo’lgan. Yassaviylik ta’limotiga ko’ra, komil Murshid (Shayx)ning zimmasidagi birinchi vazifa oliy insoniy sifatlarni o’zida mujassam etish, shariat ilmini … Read More

YASSAVIY, Xoja Ahmad Yassaviy (Yassi yaqinidagi Sayram shahri, taxminan 11-asrning 2-yarmi — 1166) — tasavvufning mashhur namoyandalaridan biri, shoir. Otasi Shayx Ibrohim javonmardlik tariqatiga mansub nufuzli zotlardan bo’lgan. Yassaviy tug’ilgach, … Read More