FOYDALI HASHAROTLAR

FOYDALI HASHAROTLAR – qishloq xo’jalik ekinlari zararkunandalari miqdorini kamaytiradigan, shuningdek, odamga bevosita yoki bilvosita foyda keltiradigan hasharotlar. Foydali hasharotlar o’simlik gullarini changlatuvchi, oziq-ovqat mahsulotlari va sanoat uchun xom ashyo beruvchi, ekinlar zararkunandalari va boshqa zarar beruvchi hayvonlar hamda begona o’tlarning tabiiy kushandalari, tabiiy jarayonlarda ishtirok etuvchilar kabi guruxlarga ajratiladi. Hasharotlarning, ayniqsa, ari va asalalarning o’simlik gullarini changlatishdagi ahamiyati qadimdan ma’lum. Oziq-ovqat mahsulotlari va texnika materiallari beruvchi Foydali hasharotlarga asalarilar (asal va mum beradi), tut ipak qurti (pilla), ayrim cherveslar (lok ishlab chiqaradi) va boshqalar kiradi. Zararkunanda hasharotlar kushandasi yoki ularda parazitlik qiluvchi ko’pgina Foydali hasharotlar ma’lum. Masalan, oltinko’zlar, sirfidlar, xonqizi qo’ng’izlari, kanaxo’r, tripslar, yirtqich qandala — oriuslar, afididlar va boshqalar. O’simliklarni himoya qilishning biologik usulida parazit entomofaglardan trixogramma, gabrabrakondsh (tunlamlar tuxumi va qurtiga qarshi) foydalaniladi. Shumg’iyap qarshi mahalliy gerbifag — fitomiza pashshasi muvaffaqiyatli qo’llaniladi. Hasharotlar tuproq paydo bo’lishida ham ishtirok etadi (masalan, birlamchi qanotsiz hasharotlardan oyoqdumlilar). Ko’pgina hasharotlar tuproq qatlamini organik moddalar bilan boyitadi (tuproqda yashovchi chumolilar, termitlar, chuvalchanglar va ba’zi qo’ng’izlar). Ad.: Davletshina A.G., Eremenko T.S., Poleznie i vrednie nasekomie xlopchatnika, T., 1979; Murodov S.A., Umumiy entomologiya kursi, T., 1986. Sulton Alimuxamedov. Foks Kesada Visente (1942.2.7, Mexiko) — Meksika davlat arbobi. Mexikodagi Iberoamerika universiteti va Garvard universiteti (AQSh) aspiranturasini tugatgan. 1987 yil Milliy harakat partiyasi, 1988 yil Kongress a’zosi, 1995 yildan Guanaxuato shtati gubernatori. 2000 yildan Meksika Qo’shma Shtatlari prezidenti.