Karno tsikli

Karno tsikli — navbatma-na- v BAT o’zaro almashinib turuvchi ikki izotermik jarayon va ikki adiaba- tik jarayondan iborat kaytar aylanma issiqlik jarayoni. Uni birinchi bo’lib NL.S.Karno o’rgangan (1824). Rasmda K.ts. koordinatalari r (bosim) va V (hajm) da ko’rsatilgan. K. ts.da ish jismi t-ra g, li issiq jism b-n ta’sirlashib, Qt is- siklikni oladi (bunda bug’kengayadi va ish bajaradi, izoterma 1-2). So’ngra ish jismi adiabatik kengayib, t-ra T2 gacha soviydi (adiabata, 2-3). Shu t-ra T2 da ish jismi izotermik siqiladi va u Q2 issiqlikni sovitkichga beradi (izoter- ma, 3-4). Nihoyat, ish jismi Tt t-rali boshlang’ich holatga qaytadi (adiabata, 4-1). Bunday jarayonda ish jismi ba- jargan foydali ish pV tekislikda izo- terma va adiabata chiziqlar b-n chegara- langan yuzaga teng. Issiklik mashinasining f.i.k. quyidagicha aniqlanadi: Q[-Q2 A K. ts.ning f. i. k. faqat isitkich b-n sovitkichning t-rasiga bog’liq bo’lib ish bajaruvchi jismning xossalariga bog’liq emas. K. ts.ni taxlil qilib, quyidagi muhim xulosalarga kelish mumkin: a) ay- Nan bir xil sharoitlarda, ya’ni isitkich va sovitkichlarning t-ralari bir xil bo’lganda barcha qaytuvchan mashinalar- ning f. i. k. bir xil bo’ladi; b) qaytmas mashinaning f. i. k. ish sharoiti o’xshash bo’lgan qaytuvchan mashinaning f. i. k.dan hamisha kichik bo’ladi. K. ts. termodina- Mika va teplotexnikaning rivojlani- shida muhim rol o’ynaydi.