Protaktiniy

Protaktiniy (Yun. protos — bi- rinchi va aktiniy; lot. Protactinium), Pa — radioaktiv kimyoviy element. Tar-tib raqami 91, at.m. 231,0359, aktino-idlar- ga kiradi. Turg’un izotopi yo’q. 12 ta ra- dioaktiv izotopi ma’lum, eng uzok, mav- jud bo’luvchi izotopi 23|ra (T’/2=32400 y.) 1917 y.da shved mineralogi va kimyo- Gari yu. Gan b-n avstraliyalik fizik va radiokimyogar L. Meytner, ularga bog’liq bo’lmagan holda ingliz radiokimyogarla- ri F. Soddi va Kranstonlar tomonidan uran rudasi chiqindisidan topilgan. 23|ra a — zarracha chiqarib aktiniyga aylana-Di: 23|ra -> 227As+ne+. Er po’stining massa jihatidan 110″10% initashkil etadi. Sof P. ku- mush rang-oq, yaltiroq, bolg’alanuvchan metall, havoda oksidlanib qorayadi. Zich- ligi 15,4 g/sm3. Birikmalarda 3 va 5 va- lentli. Kimyoviy xossalariga ko’ra, ta, Nb, Ti va Zr ga o’xshaydi.