ASIRIY

ASIRIY (18 — asr 2 — yarmi — 19 — asr boshlari) — shoir va tarjimon. Turkiy va forsiyda ijod qilgan. 2 asarining qo’lyozmasi saqlangan. Nasimiy hayotiga bag’ishlangan «Qissai Sayd Nasimiy» dostoni (1774) da shoir ijodi yuksak baholanadi. «Nuh manzar» («To’qqiz manzara») asarini forsiydan turkiyga ijodiy tarjima qilgan. Unda an’anaviy «Sherzod va Gulshod» qissasi va u bilan bog’liq 9 hikoya keltirilgan. Qissa o’zbek tilida nashr etilgan. Asiriy qo’lyozmalari Sankt-Peterburgdagi Saltikov-Shchedrin nomidagi kutubxona (inv. № TNS — 85), O’zbekiston Fanlar Akademiyasi Sharqshunoslik instituti (inv. № 4015) da saqlanadi.

ASIRIY (taxallusi; asl ismi Toshxo’ja o’g’li) (1864 — Xo’jand — 1915/16) — turkiy shoir. Qo’qonda madrasada o’qigan (1882 — 90). Otasidan toshtaroshlikni o’rganib, umrining oxirigacha shu kasb bilan shug’ullangan. O’zbek va tojik tillarida ijod qilgan. Mumtoz shoirlar, ayniqsa Bedil an’analarini davom ettirgan. She’rlari g’oyaviy-badiiy yetuk. Javhariy va boshqa zamondoshlari Asiriyni erksevar, noziktab, shirinsuxan shoir, «ilm-fan ahlining sha’mi» deb ta’riflagan. Asiriy g’azal, masnaviy, ruboiy, qita va boshqa janrlarda ijod qilgan. She’rlarida insoniy muhabbatni kuylagan, jaholatni qoralab, ilm-ma’rifatni targ’ib etgan.