BRAYL SHRIFTI

BRAYL SHRIFTI bo’rtma nuqtalardan iborat shrift. Ko’zi ojizlar o’qish va yozishi uchun mo’ljallangan. L. Brayl tomonidan yaratilgan. Brayl shrifti asosida 6 nuqtani turli vaziyatda uyg’unlashtirish yotadi. Ixtirochi lotin alifbosidagi harflar tartibini qabul qilgan. Alifboning oldingi harflarini belgilash uchun 6 nuqtaning yuqori va o’rta nuqtalaridan foydalanilgan. Keyingi harflarni belgilash uchun qo’sh nuktalar chapdan, so’ng chap va o’ngdan, undan keyin o’ngdan qo’shilgan. Mazkur belgilar bilan o’zbek-kirill va o’zbek-lotin harflari ham ifodalangan. 6 nuqtaning turli holatdagi uyg’unlashuvidan sonlar, tinish belgilari, matematika, kimyo va nota belgilarini ham ifodalash mumkin. Brayl shriftida dastlabki kitob Frantsiyada 1837 yil chop etilgan. O’zbek-kirill alifbosi ifodalangan Brayl shriftida o’zbek yozuvchilaridan A. Qodiriy («O’tgan kunlar») va V. G’afurov («Vafodor») asarlari nashr qilingan. Brak (ruscha brak — nuqsonli) (ishlab chiqarishda) — davlat standartlari, texnik shartlar, etalonlar va shu kabilarga to’g’ri kelmaydigan mahsulot. Brayl shrifti asosan tuzatib bo’ladigan va tuzatib bo’lmaydigan turlarga bo’linadi. Mahsulotni texnologik qayta ishlash natijasida uning nuqsonlariga barham berish mumkin bo’lsa, bunday mahsulot tuzatib bo’ladigan Brayl, mahsulotning nuqsonini tuzatish qiyin va iqtisodiy jihatdan nomaqbul deb topilsa, bunday mahsulot tuzatib bo’lmaydigan Brayl deyiladi va undan ishlab chiqarish chiqindisi sifatida foydalaniladi. Brayl korxonalarda mahsulot va pul hisobida ifodalanadi. O’zbekiston korxonalarida Brayl mahsulot zavodning texnik nazorat bo’limlarida hisobga olinadi va tekshiriladi. Bundan tashqari import tovarlarning mamlakat miqyosida (bojxona nazorati, davlat standarti va sertifikasiyalash markazi) ham sifat nazorati olib boriladi. Mavjud me’yorlarga javob bermaydigan tovar (mahsulot)lar Brayl deb topiladi va iste’moldan chiqariladi.