Рубрика: D harfi

DIZENTERIYA (diz… va Yunoncha enteron — ichak), ichburug’ — yo’g’on ichakning zararlanishi (bot-bot ich ketishi va qorinning burab og’rishi) va organizmning zaharlanishi (bushashish, holdan toyish, bosh og’rig’i, harorat kutarilishi, kungil … Read More

DIZEL-POYEZD — ikki yoki undan ortiq motor (dizel-dvigatel) li vagon va bir necha tirkama vagonlardan iborat poyezd. Motorli vagonlar, odatda, poyezdning oldida yoki orqasida buladi. Dvigatellar bir joydan boshqariladi. Dizel-poyezd … Read More

DIZEL ELEKTR STANTSIYASI (des) — dizel dvigateli bilan harakatlanuvchi, bir yoki bir necha elektr toki generatori bilan jihozlangan energetik qurilma. Muqim (stasionar) va Kuchma xillari bo’ladi. Muqim des ga po, … Read More

DIZEL YONILG’ISI – neftdan olinadigan suyuq yonilg’i; qisilishdan alangalanadigan ichki yonuv dvigateli (dizel’) da ishlatiladi. Uch guruhga bo’linadi: 1) tezyurar transport dvigatellari va statsionar dvigatellar (aylanish soni minutiga 1000 va … Read More

DIZEL — og’ir yonilg’i (dizel yonilg’isi) ning siqilgan havoga purkalishidan alangalanadigan ichki yonuv dvigateli. Dizel tsilindrida alangalanish porshen yordamida qisib yuqori temperaturagacha qizdirilgan toza havoga yonilg’i purkalganda sodir bo’ladi. Nemis … Read More

DIZEL (DIESEL) RUDOLF (1858.18.3, Parij — 1913.29.9, La-Mansh) — nemis ixtirochisi. Myunxendagi Oliy politexnika maktabini bitirgan (1878). Yonilg’ining siqilgan havoga purkalishidan alangalanadigan ichki yonuv dvigateli (dizel)ni yaratgan. Dizel o’z dvigateli … Read More

DIZARTRIYA (diz… va Yunoncha arthroo — burro-burro gapiraman) — tovush chiqarishda ishtirok etadigan muskullar faoliyatining buzilishi natijasida noaniq, g’uldirab gapirish. Dizartriya uzunchoq miyadagi IX, X va XII juft nervlar yadrosining … Read More

DIZAK — Jizzax shahrining o’rta asr tarixiy manbalarida yuritilgan nomi. «Kichik qal’a» mazmunini beradi. 10-asrda Dizak Faknon rustoqining tekislikda joylashgan shaxri bo’lib, kattaligi jihatdan Ustrushonaning 3-shahri bo’lgan (Panjikent va Zomindan … Read More

DIZAYN (inglizcha design — loyiha, chizma, rasm) — narsalar muhitini estetik va funktsional sifatlarini shakllantirish maqsadiga qaratilgan loyihalash faoliyati turlarini ifodalovchi termin. Dizayn faoliyati tarkibiga keng iste’mol buyumlari, mashina, dastgoh, … Read More

DIZAJIO, disajio (italyancha disaggio — mushkullik, qiyinchilik) — 1) qimmatli qog’ozlarning narxi pasaygan bozor kursi bilan ularning nominali o’rtasida farq. Odatda, foizlarda ifodalanadi; 2) qimmatli qog’ozlar birja kursining nominalidan pasayib … Read More