Musiqali film

Musiqali film — kino va televidenie asari; unda musiqa aso- siy o’rinni egallab, filmning Jan- ri va dramatik qurilishini belgilay- Di, syujet rivojlanishi, asar g’oyasi va qahramonlar ichki dunyosini ochishga xizmat qiladi. 20-y.larning oxirida ovozli kino b-n bir vaqtda M.f. ham rivojlana boshladi. Rivojlanishning turli bosqichlarida M.f.ning tuzilishi o’zgarib bordi. Dramaturgiya, musiqa, vo- kal, xoreografiya va ijrochilik san’ati sintezi turli ko’rinishlarda shakllana boshladi. Birinchi M.f. AQSh («jaz xonanda- si» va b.)da, keyinchalik Germaniya («ta- bassumlar mamlakati», «Ko’rshapalak» va b.)da yaratilgan. 30-y.larga kelib M.f.ning asosiy janrlari — lirik ki- nokomediya, filmrevyu, operetta, opera, balet shakllandi. O’zbekistonda M.f. yaratish 40-y. lardan boshlandi. 2-jahon urushi yil- larida yaratilgan filmlarning aksari- yatini film-kontsertlar tashkil etdi. «Film-kontsert» (y. A’zamov), «Front- dagi do’stlarga», «Vatan sovg’asi» (K. Yor- matov), «besh respublika kon-tserti» (3. Sobitov) va b. shular jumlasidan. «Doy- ra raqsga chorlaydi», «musiqiy torla- rimiz siri» film-kontsertlari, «dil- barim» film-Komedi-yasi, «Dilorom» birinchi o’zbek film-operasi, «jon- langan miniatyuralar» («Suhayl va Mex- ri», L. Fayziev; M. Leviev) filmbale- ti va b. filmlarda musiqadan o’rinli foydalanishga, mav-zuga hamohang ekran tilini kashf etishga muvaffaq bo’ldilar. «O’zbektelefilm» da yaratil- gan «Shashmaqom» (T. Akromov), «Menga qo’shiqchizib ber» (L. Inozemseva), «Men balerina» (Sh. Mahbubov) kabi fil- mlarda milliy madaniyatni, o’zlikni anglash, qadri-yatlarimizni e’zozlash va yangi ijodiy izlanishlar ko’zga tashla- nadi. An’anaviy o’zbek aytim (vokal) va cholg’u musiqa san’atini tiklash va ri- vojlantirishni targ’ib qiluvchi «Xiva vaqti b-n soat ettida», «Boysunda qor eriganda», «Qalbingda xalq ohanglarini e’zozla» kabi film-kontsertlar o’zining milliyligi b-n ajralib turadi. 1987 y. O’zbekiston televideniesida birinchi bor «To’maris» (rej. N. Mahmudov; U. Mu- saev) telebaleti qo’yildi. «Maysaraning ishi» (M. Abzalov), «Yulduzimni ber, OS- mon» (F. Davletshin), «Monolog», «sev — gi qo’shig’i» (Bahodir Zokirov), «mesh polvon» (M. Abzalov) va b. keyingi yil- lar yaratilgan eng yaxshi M.f.lardir. Mohina Ashirova.