Pirometr

Pirometr (Yun. rug — olov va …metr) — spektrning optik sohasida shaffofmas jismlarning nurlanishiga qarab ularning t-rasini o’lchash uchun ish- latiladigan asbob. P. yordamida t-rasi o’lchanadigan jism issikdik muvozanati- da turishi va yorug’lik yutish koeffisien- ti 1 ga yaqin bo’lishi ke-rak. P. yordamida yuqori t-ralar o’lchanadi. Ish printsipi- ga qarab, Ravshan, rangli va radiasion P. mavjud. Ravshan P. kengtarqalgan, ular 103-104°K sohasidagi t-ralarni aniq o’lchaydi. Spektrning optik sohasida ^”const li jismlar t-rasini o’lchashda rangli P.dan foydalaniladi. Bunda spektrning ko’k va qizil sohalaridagi ravshanliklar nisbati bl(Xl T)/2(X2T) aniqlanadi. Asbob shkalasi °S larga bo’lingan, u jismning rang t-rasi (Ts)ni ko’rsatadi. Rangli P. Ravshan P.dan murakkabroq, lekin sezgirligi va o’lchash anikligi undan past. Rangli P. ham 103-104 °K sohasidagi t-ralarni o’lchaydi. Jismning to’liq nurlanishini ifo- dalovchi radiasion P. sezgir, lekin o’lchash aniqligi pastroq. Ularning ishi Stefan—Bolsman nurlanish qonuni va Kirxgof nurlanish qonunita asoslangan. Radiasion P. kuzatilayotgan nurlanishni kabul kilgich (termoustun yoki bolometr) da fokuslaydi. Bunda signal mutlaq qora jismning nurlanishi bo’yicha taqsimlangan va radiasion t-ra (T^ni ko’rsatadigan asbobda qayd qilinadi. Jismning haqiqiy t-rasi kuyidagi for- mula b-n ifodalanadi: T=at1/4T|, bunda at — jismning to’la yorug’lik yutish ko- effisienti. Radiasion P. 200° t-radan boshlab o’lchaydi. Sanoatda P. turli tex- nologik jarayonlarni t-ra bo’yicha nazo- rat qilish va boshqarish tizimida keng qo’llanadi.