1 yanvar kun tarixi

1-yanvar
Ingliz gazetasi ,, The Times ” chop etila boshlagan kun.

Buyuk Britaniyada ilk nafaqa toʻlovlari amalga oshirilgan kun(1909).

EURO muomalaga chiqarilgan kun

Euro – Yevropa Ittifoqi tarkibidagi Yevropa iqtisodiy va pul hamjamiyati a’zolari (Avstriya, Belgiya, Germaniya, Irlandiya, Ispaniya, Italiya, Lyuksemburg, Niderlandiya, Portugaliya, Finlyandiya va Fransiya, … )ning pul birligi.

Kamerun davlati mustaqilligi kuni

Kamerun Respublikasi (inglizcha Republic of Cameroon, fransuzcha Republique of Cameroun) – Markaziy Afrikadagi davlat. G’arbda Atlantika okeanining Biafra qo’ltig’i bilan tutashgan. Maydoni 475,4 ming km², aholisi 29 mln kishi (2023). Poytaxti – Yaunde shahri. Ma’muriy jihatdan 10 viloyat (province)ga bo’linadi.

“Sport” telekanali faoliyat ko‘rsata boshlagan kun

O’zbekiston teleradiokompaniyasida 2004-yil 1-yanvardan “Sport” telekanali faoliyat ko’rsata boshladi, sport bosma nashrlari soni oshdi, sifati yaxshilandi.

Bugun 1-yanvar 2024-yil, dushanba.

? BAYRAMLAR:

? Yangi yil kuni.
? Butunjahon tinchlik kuni.
? Jamoat boyligi kuni.

? MILLIY BAYRAMLAR:

?? Yevropa Ittifoqi – Yevro kuni.
?? AQSh – Xalqaro oila kuni.
?? AQSh – Ellis oroli kuni.
?? Litva – Bayroq kuni.
?? Iroq – Suverenitet kuni.
?? Tayvan – Milliy bayram kuni.
?? Sudan – Mustaqillik kuni.
?? Kamerun – Mustaqillik kuni.
?? Gaiti – Mustaqillik kuni.
?? Kuba – Ozodlik kuni.
?? Slovakiya – Slovakiya Respublikasi tashkil topgan kun.
?? Chexiya – Mustaqil chex davlatining tiklanish kuni.

? VOQEALAR:

  • mil. av. 153 – Qadimgi Rimda yillik konsullikning boshlanishi 1-yanvarga koʻchirildi.
  • mil. av. 45 – Yuliy taqvimi
    birinchi marta kuchga kirdi.
    -1622 – Papalik devonxonasi yilni 1-yanvardan boshlashga qaror qildi.
  • 1751 – Denis Diderot va Jean le Rond d’Alembertlarning mashhur ensiklopediyasining birinchi tomi chop etildi.
  • 1785 – Eng eski kunlik London gazetasi „The Daily Universal Register“ning birinchi soni chiqdi (Nomi 1788-yil 1-yanvarda „The Times“ga oʻzgardi).
  • 1793 – Buyuk Fransuz Inqilobi davrida Konvent dekretiga muvofiq „Milliy qoʻriqlash qoʻmitasi“ tuzildi.
    -1801 – Palermolik astronom Giuseppe Piazzi ilk asteroid – Sererani kashf qildi. Hozirda Serera asteroid deb hisoblanmaydi.
  • 1801 – Irlandiyada navbatdagi qoʻzgʻolondan soʻng irland parlamenti bekor qilindi.
    -1804 – Gaitining mustaqilligi eʼlon qilindi.
  • 1806 – Fransiyada respublika taqvimining ishlatilishi toʻxtatildi.
  • 1813 – rus armiyasining yurishi boshlandi.
  • 1863 – Avraaam Linkoln qullarni ozod etish haqidagi manifestni nashr qildi.
    -1886 – Angliya Birmani bosib oldi.
  • 1887 – Buyuk Britaniya qirolichasi Viktoriya Hindiston imperatori deb eʼlon qilindi.
  • 1887 – Sherlok Holms toʻgʻrisidagi birinchi kitob – “Qizil rangli etyud” chop etildi.
  • 1909 – Buyuk Britaniyada ilk nafaqa toʻlovlari amalga oshirildi.
  • 1912 – Nankinda Xitoy respublikasining eʼlon qilinishi.
  • 1919 – Belorussiya SSRining tashkil topishi.
  • 1925 – Norvegiya poytaxti Xristianiya nomini Osloga oʻzgartirdi.
  • 1934 – Alkatras rasman AQShning federal qamoqxonasiga aylandi.
  • 1935 – Turkiyada unvonlar bekor etilib, familiyalar kiritildi.
  • 1942 – 26 davlat Vashington Deklaratsiyasini imzolab, antigitler koalitsiyasini tuzishdi.
  • 1946 – Yaponiya imperatori Xirohito oʻzining ilohiy statusidan voz kechdi.
  • 1947 – Cherchill SSSRning temir pardasi haqida Fulton nutqini soʻzlaydi.
  • 1949 – Hindiston va Pokiston o’rtasida urushni to’xtatish to’g’risida bitim tuzildi.
  • 1956 – Sudan Misr va Buyuk Britaniyadan mustaqillikka erishdi.
  • 1958 – Yevropa iqtisodiy ittifoqi oʻz ishini boshladi.
  • 1959 – Kubada F. Batista hukumati ag’darilib, hokimyat Fidel Kastro qo’liga o’tdi
  • 1973 – Buyuk Britaniya, Irlandiya va Daniya Yevropa ittifoqiga qoʻshildilar.
  • 1983 – ARPANET asosiy protokolini NCPdan TCP/IPga oʻzgartirdi, buning natijasida zamonaviy internet kelib chiqdi.
    -1984 – Bruney mustaqillikka ega boʻldi.
  • 1991 – “Xalq so‘zi” va “Narodnoe slovo” gazetasining 1-soni chiqdi.
  • 1992 – Serbiya va Xorvatiya BMT qoʻshinlarini mintaqada joylashtirilishiga rozi boʻladilar.
  • 1993 – Chexoslovakiya Chexiya va Slovakiyaga boʻlinib ketdi.
  • 1995 – O‘zbekistonda yangi pasport joriy etildi.
  • 1995 – Avstriya, Finlandiya va Shvetsiya Yevropa ittpifoqiga qoʻshiladilar. Ittifoqqa a’zo davlatlar soni 15 taga yetdi. Shengen shartnomasi hayotga joriy etildi.
  • 1998 – O‘zbekistonda “Soliq kodeksi” amalga kiritildi.
  • 1999 – Yevro naqd boʻlmagan toʻlovlar uchun muomalaga kiritildi.
  • 2002 – Yevro naqd toʻlovlar uchun muomalaga kiritildi.
  • 2004 – Toshkentda ShHTning Mintaqaviy aksilterror tuzilmasi (MATT) faoliyat yurita boshladi.
    -2007 – Bolgariya va Ruminiya Yevropa ittifoqiga qoʻshildilar.
  • 2007 – Sloveniya yevro zonaga kirdi.
  • 2007 – Pan Gi Mun BMTning 8-bosh kotibiga aylandi.
  • 2008 – O’zbekistonda o’lim jazosi bekor qilindi.
  • 2009 – Slovakiya yevro zonaga kirdi.
  • 2011 – Estoniya yevro zonaga kirdi.
  • 2017 – Antonu Guterresh BMT Bosh kotibi lavozimiga kirishdi.

✨Bugungi sanada tug‘ilganlar:

  • 1431 – Alexander VI (Rodrigo Borjia) – Rim Papasi (1492-1503).
  • 1449 – Lorenso de Medichi (1492) – Florensiya hukmdori, rassomlar va adiblar homiysi.
  • 1467 – Zygmunt I Stariy (1548) – Litva biyuk knyazi, Polsha qiroli.
  • 1484 – Ulrich Zwingli (1531) – Shveysariya Reformatsiyasining faoli, svinglianchilikning asoschisi.
  • 1557 – Ishtvan Bochkai (1606) – Transilvaniya knyazi.
  • 1618 – Bartolomé Esteban Murillo (1682) – ispan musavviri.
  • 1714 – Kristionas Donelaytis (1780) – Litva badiiy adabiyotining asoschilaridan biri, shoir, lyuteran pastori.
  • 1767 – Mariya Edjeuort (1849) – irland yozuvchisi, bolalar uchun didaktik hikoyalarning muallifi.
  • 1819 – Artur Xyu Klaf (1861) – ingliz shoiri.
  • 1823 – Shandor Petyofi (1849) – venger shoiri.
  • 1854 – James George Frazer (1941) – ingliz olimi, din tarixining tadqiqotchisi.
  • 1863 – Pyer de Kubertin (1937) – baron, zamonaviy olimpiya harakatining asoschisi.
  • 1863 – Rudolf Blaumanis (1908) – latish yozuvchisi.
  • 1864 – Alfred Stiglits (1946) – amerikalik fotograf.
  • 1879 – Edvard Morgan Forster – ingliz yozuvchisi.
  • 1895 – Edgar Guver (1972) – amerikalik kriminalchi, advokat, siyosiy arbob, FBI asoschisi.
  • 1898 – Viktor Ulmann (1944) – chex bastakori, dirijyor.
  • 1900 – Hikmat Latipov – Taniqli teatr va kino, aktyori, “O’zbekiston xalq artisti” (1950).
  • 1902 – Muzaffar  Muhamedov
    (1995) – O’zbek milliy  teatrining tashkilotchilaridan  biri, iste’dodli rejissor “O’zbekiston xalq artisti” (1959).
  • 1910 – Narimonov Hamidulla (1982) – O‘zbekiston xalq artisti (1967). 
  • 1910 – Sodiqov Zohid (1962) – O‘zbekiston xalq artisti (1950). 
  • 1918 – Ahmedov Murodjon (1988) – aktyor va xonanda (dramatik bariton), O’zbekiston xalq artisti (1967). 
  • 1921 – Muhammadjonov Zikir – O‘zbekiston xalq artisti (1962), O‘zbekiston Qahramoni (2003).
  • 1931 – Boymatov Abdumo’min – haykaltarosh, O’zbekiston xalq rassomi (1989). 
  • 1933 – Mambetova Suluvxon – qoraqalpoq aktrisasi va xonandasi, Qoraqalpog‘iston (1963), O‘zbekiston (1969) xalq artisti.
  • 1936 – Klod Ajej – fransuz lingvisti, sharqshunos.
  • 1939 – Tursunboy Adashboyev – O’zbekiston xalq yozuvchisi.
  • 1942 – Alassan Uattara – Kot-d‘Ivuarning 5-prezidenti (2011-yildan).
  • 1944 – Muhammad Abdul Hamid – bangladeshlik davlat va siyosat arbobi, Bangladesh prezidenti (2013-yildan).
  • 1948 – Mannopov Sultonali – xonanda, dirijyor, O‘zbekiston xalq artisti (1999). 
  • 1956 – Kristian Lagard – Xalqaro valyuta fondining direktori.
  • 1986 – Kolin Morgan – Shimoliy irlandiyalik aktyor, “Afsungar” serialida Merlin roli bilan mashhur.
  • 1987 – Meril Devis – amerikalik figurali uchish ustasi, olimpiya (2004) va jahon (2011, 2013) chempioni.
  • 1995 – Serdar Azmun – asli turkmanistonlik bo‘lgan eronlik futbolchi.