Category: D harfiga oid tarixga oid ensiklopedik atamalar

Donator (lotincha donator-ayni ma’nosi hadya qiluvchi)-katolik ibodatxonasi qurilishiga buyurtma bergan yoki uni quruvchi (tashkilotchi, qurilish homiysi) yoxud ibodatxonani bezab turgan tasviriy va amaliy san’at asarlariga buyurtma bergan hamda uni cherkovga … Read More

Dominion (inglizcha dominion, lotincha dominium-egalik qilmoq so’zidan)-ingliz qiroli (qirolicha)ni davlat boshlig’i deb tan olib kelgan va Britaniya imperiyasi tarkibida bo’lgan davlat. Unga general-gubernator tayin qilingan. Dominion tushunchasi 1926 yilgi imperiya … Read More

Dominat (lotincha dominates, dominus-xo’jayin so’zidan)-Qadimgi Rimda imperator Diokletian davrida (III asr oxirlari) o’rnatilgan cheklanmagan monarxiya. Bunda imperator qonunlar chiqargan, barcha darajadagi davlat amaldorlarini va qo’shin zobitlarini tayinlagan, IV asr oxirigacha … Read More

Domestikatsiya (lotincha domesticus-xonaki so’zidan), Xonakilashtirish-yovvoyi hayvonlar va o’simliklarning inson tomonidan qo’lga o’rgatilishi va madaniylashtirilishi jarayoni. Dastlabki xonakilashtirilgan hayvonlar it va qo’y edi. Genetiklar dastlab Janubiy Osiyoda bo’ri xonakilashtirilganini aniqlagan. Turli … Read More

Domen (fransuzcha domaine, lotincha dominium-mulk so’zidan)-o’rta asrlarda G’arbiy Yevropada qirol yoki qandaudir feodal mulkining bir qismi, ularning o’zi tomonidan xo’jaligi yuritilgan. Domen tarkibiga, odatda, turli aholi manzilgohlari, qal’alar, yaylovlar, ekinzorlar … Read More

Dolya (ruscha)-1) rus og’irlik o’lchov birligi. 1/96 zolotnikka (44,43 gramm) teng bo’lgan; 2) Rossiyada 1710-1775 yillarda guberniya tarkibidagi ma’muriy-hududiy birlik, distriktlarga bo’lingan.

Doloman (vengercha dolman)-mundir ustidan kiyilgan kalta ko’ylak. XVII asrda venger gusarlari orqali Yevropaning ko’pgina qo’shinlariga keng tarqalgan. Rossiyada gusar mundiri Doloman deb atalgan.

Doktrina (lotincha doctrina-ta’limot, fan)-falsafiy, siyosiy, diniy kontsepsiya, g’oyaviy yoki siyosiy printsiplar ustidan nazorat qiluvchi tafakkur tizimi, ta’limot, ilmiy yoki falsafiy nazariya.

Doj (italyancha doge, lotincha dux-sardor, yo’lboshchi so’zidan)-italyan dengiz respublikalari: Venetsiya (VII asr oxiri-XVIII asrlar), Genuya (XIV-XVIII asrlar) va Amalfida davlat rahbari unvoni. Venetsiya respublikasida o’n asrdan ortiqroq vaqt davomida mavjud … Read More

Dodxoh, dodxo (forscha-adolat istovchi)-1) Qo’qon xonligi va Buxoro amirligida: a) qal’a boshlig’i, qo’rboshi; b) qozixona ishlari ustidan nazorat olib boruvchi amaldor, raisi kalon; Qo’qon xonligida bu mansub amaldorlar ro’yxatida to’qqizinchi … Read More