Category: G harfiga oid geografiyaga oid ensiklopedik atamalar

Geografik qutblar (Shimoliy qutb va Janubiy qutb) – Yer aylanishidan hosil bo`lgan xayoliy o`qning Yer yuzasi bilan kesishgan matematik nuqtalari. Geografik qutblarda yer meridianlarining hammasi tuta- shadi. Unda odatdagi dunyo … Read More

Geografik mintaqa, geografik poyas – yer yuzasidagi kenglik zonal tabiiy geografik bo`linishning eng yirik qismlari. Geografik mintaqalar bir-birlaridan iqlimi bilan farq qiladi. Geografik mintaqaning turli joyida namlik turlicha bo`lishi mumkin; … Read More

Geografik landshaft, landshaft – Yer geografik qobig`ining tabiiy taraqqiyot davomida vujudga kelgan va o`z tabiati bilan boshqa joylardan farq qiladigan qismi. Keng ma’noda – geografik yoki tabiiy hududiy kompleks (masalan, … Read More

Geografik komponent – geografik qobiq va landshaftlarning asosiy strukturaviy qismi. Geografik qobiq to`rt geografik komponent – atmosfera, biosfera, gidrosfera va litosferaning bir butunligidan iborat. Landshaft komponentlariga tog` jinslari, relyef shakllari, … Read More

Geografik kompleks, geokompleks, geosistema, tabiiy hududiy kompleks, landshaft – biron-bir aniq hududdagi barcha geografik komponentlarning bir butunligi. Binobarin geografik kompleks paydo bo`lishi, rivojlanishi, geografik o`rni va hozirgi geografik jarayonlarning umumiyligi, … Read More

Genotsid (yunoncha yeenos – urug`, qabila, lotincha sedo- o`ldiraman) – irqiy, milliy yoki boshqa bahonalar bilan aholining muayyan guruhini qirib tashlash. Genotsid ekspluatator guruhlarning eng reaksion doiralari tomonidan insoniyatga qarshi … Read More

Gematit (yunoncha gematos – sonli, qon rang) – mineral. Tarkibida 70% gacha temir, bir oz marganets, titan bo`ladi. Kristallari ko`pincha plastinkasimon. Qizil va po`lat rangli. Krivoy-Rog va Nijniy Tagilda gematit … Read More

Geyzerlar (islandcha geyzir- otilmoq) – vaqt-vaqti bilan fontan bo`lib otilib turadigan issiq buloqlar. Geyzerlar asosan so`nmagan yoki yaqinda so`ngan vulkan hududlarida bo`ladi. Geyzer yer osti bo`shliq va yoriqlaridan otilib chiqadi. … Read More

Gazlashtirish, xo`jalikni gazlashtirish — xalq xo`jaligida gazlar (tabiiy gazlar va zavodlarda qattiq yoqilg`idan olinadigan gazlar)ning yuqori kaloriyali yoqilg`i va kimyo sanoati uchun qimmatbaho xom ashyo sifatida keng ishlatilishi. Gaz arzon … Read More

Geosinklinal – yer po`stining jadal cho`kayotgan va dengizdan iborat bo`lib, cho`kindi hamda vulkanik jinslar to`planayotgan uzun cho`zilgan qismlari. Geosinklinallar uch tipga bo`linadi: materik chekkalaridagi geosinklinal (Sharqiy Osiyo geosinklinali), materik o`rtasidagi … Read More