Issiqlik muvozanati

Issiqlik muvozanati — mod- da almashinuvisiz sistemalar issiklik kontaktiga keltirilganda ularning tra- lari o’zgarmaydigan termodinamik xolat. Agar ikki termodinamik muvozanatli sistemalarni modda Alma-shinuvsiz is- siklik kontaktiga keltirilganda issi- klik almashinuvi sodir bo’lmasa, ular- ning holatlari o’zgarmay-Di va ular I. m. da bo’ladi; issiklik almashinuvi sodir bo’lsa, ularning muvozanatli holatlari buziladi (biri qiziydi, ikkinchisi so- viydi) va bir qancha vaqtdan keyin ikka- la sistema boshqa I. m. li holatga keladi. Termodinamikaning asoslaridan biri: sistemaning harorati darajasi- ni va uning o’zgarishini aniqlaydigan I. m. li holatning funktsiyasi — t-ra mavjudligidir. Jismning har bir I. m. li holati (haroratning har bir daraja- si) ga shu jism xossasining (mas, hajm o’zgarishi, elektr o’tkazuvchanlik, nurla- nish) birgina qiymati mos keladi; jism xossasining o’zgari-shiga mos uning t-rasi qiymatlari aniqlanadi. Bu eta- lon jism (termometr) ni boshqa sistema b-n issikdik kontaktita keltiriladi va I. m. ga kelganda ularning tralari aniqlanadi; ikki jism I. m. da bo’lsa, ular bir xil t-raga ega bo’ladi. Agar V va S sistemalar b-n A siste- ma I. m. da bo’lsa, tajriba ko’rsatadi-ki, Vva S sistemalar o’zaro I. m. dabo’ladi. Bu tranzitiv xossaga, asosan, ter- mometrdan foydalanib, sistemalarning tralari aniqlanadi.