5 mart kun tarixi

? BAYRAMLAR:

?? Xalqaro qurolsizlanish va qurolsizlanish haqida xabardorlik kuni.
? Butunjahon energiya samaradorligi kuni.
? Steplerning tug’ilgan kuni.

? MILLIY BAYRAMLAR:

?? Qirg‘iziston — Oq qalpoq kuni.
?? Eron — Xayriya kuni.
?? Eron — Daraxt ekish kuni.
?? Tailand — Jurnalistlar kuni.
?? Tayvan — Skautlar kuni.
?? Qirg‘iziston — Sud tizimi xodimlari kuni.
?? Ozarbayjon — Jismoniy tarbiya va sport kuni.
?? Fransuz Polineziyasi — Xushxabar kuni.
?? Vanuatu — Maxsus boshliqlar kuni.

? VOQEALAR:

  • 1770 — Boston tartibsizliklari.
  • 1705 — Pyotr I ning xizmatga chaqirish to’g’risidagi farmoni qabul qilindi, bu Rossiya imperiyasida muntazam armiya shakllanishining boshlanishi edi.
  • 1764 — Yekaterina II cherkov yerlarini Rossiya tojining mulkiga o’tkazishni e’lon qildi.
  • 1774 — Parij Adliya saroyi hovlisida qirollik jallodi Per Bomarshening sud hokimiyatining o’zboshimchaliklari haqidagi xotiralarini yoqib yubordi.
  • 1844 — Kanada poytaxti Kingston shahridan Monrealga ko‘chirildi.
  • 1861 — Kechirimlilik yakshanbasida Aleksandr II ning krepostnoylikni bekor qilish va dehqonlarni ozod qilish to’g’risidagi 1861-yil 19-fevraldagi farmoni barcha rus cherkovlarida o’qib eshittirildi.
  • 1868 — Angliyada stepler kashfiyoti uchun patent berildi.
  • 1940 — Katin qirg’ini: NKVD tomonidan amalga oshirilgan Polsha fuqarolarini ommaviy qatl qilishning boshlanishi.
  • 1943 — Ingliz reaktiv samolyoti Gloster Meteor birinchi parvozni amalga oshirdi.
  • 1944 — O‘zbekistonning birinchi metallurgiya zavodi dastlabki metall mahsulotlarini bera boshladi.
  • 1946 — Uinston Cherchill Fulton nutqida Sovuq urush boshlanishi haqida gapirdi.
  • 1953 — SSSR rahbari Iosif Stalin vafot etdi.
  • 1958 — Yak-28 tovushdan tez ko’p maqsadli samolyotning birinchi parvozi.
  • 1960 — Fotograf Alberto Korda Che Gevarani suratga oldi, bu surat butun dunyoga tarqalib ketdi.
  • 1966 — Inglizlarning Boeing 707 samolyoti Yaponiyaning Fudzi shahrida halokatga uchradi.
  • 1970 — Yadro qurolini tarqatmaslik haqidagi shartnoma kuchga kirdi.
  • 1979 — „Voyager-1“ Yupiterga yetdi.
  • 1997 — Shimoliy va Janubiy Koreya vakillari muzokaralar uchun uchrashishdi.
  • 2000 — angliyalik olimlar dunyoda birinchi marta cho‘chqani klonlashtirishdi.
  • 2024 — Oʻzbekiston va Lixtenshteyn davlatlari oʻrtasida diplomatik aloqalar oʻrnatildi.

? TAVALLUDLAR:

  • 1326 — Buyuk Layosh I (1382) — Vengriya qiroli (1342-yildan), Polsha qiroli (1370-yildan).
  • 1512 — Merkator Gerard (1594) — flamand xaritashunosi, aniq optik asboblar tayyorlash va xaritalar nashr qilishi bilan shug’ulangan.
  • 1696 — Jovanni Battista Tepolo (1770) — Italiyalik rassom.
  • 1703 — Vasiliy Trediakovskiy (1768) — rus yozuvchisi.
  • 1737 — Pak Chi Von (taxallusi Yanam) (1805) — koreys yozuvchisi, qomusiy olim. 
  • 1830 — Eten-Jyul Mare (1904) — Fransuz fiziologi va ixtirochisi, xronofotografiya apparati va fotomiltiqni ishlab chiqqan.
  • 1835 — Nikolay Mayev (1896) — etnograf, geograf, Oʻzbekistonda ilmiy oʻlkashunoslik ishlarining tashkilotchisi. 
  • 1857 — Bax Aleksey (1946) — rus biokimyogar olimi, biokimyogarlar maktabining asoschisi.
  • 1915 — Loran Moiz Shvarts (2002) — fransiyalik matematik. Schwartz umumiy funksiyalar nazariyasi boʻyicha ishlari bilan tanilgan. 
  • 1927 — Ibrohimov Shukur (1927) — seleksioner, genetik olim, qishloq xo’jalik fanlari doktori (1974), professor. (1976), O’zbekistonda xizmat ko’rsatgan agronom (1972).
    Kun tarixi kanalidan olindi
  • 1934 — Daniel Kaneman — amerika-isroillik psixolog va iqtisodchi, Nobel mukofoti sohibi (2002).
  • 1949 — Tal’at Nigmatullin (1985) — sovet aktyori va kaskadyori.
  • 1961 — Boir Xolmirzayev — kino, teatr va dublyaj aktyori. Muqumiy teatrining bosh rejissori, O’zbekistonda xizmat ko’rsatgan artist.
  • 1969 — Shuhrat Qayumov (2020) — O‘zbekistonda xizmat ko‘rsatgan artist.
  • 1974 — Yeva Mendes — amerikalik aktrisa.
  • 1996 — Roman Repilov — rossiyalik chanada tushuvchi, uch karra jahon chempioni.
  • 1996 — Teylor Xill — amerikalik top-model.